Ngày 1/8, tại thủ đô Hà Nội, một buổi lễ trọng thể đã được tổ chức để kỷ niệm 70 năm Ngày Truyền thống ngành quản lý nhà nước về tôn giáo. Sự kiện này có sự tham gia của Phó Thủ tướng Chính phủ, ông Mai Văn Chính, người đã có bài phát biểu quan trọng tại buổi lễ.

Trong bài phát biểu của mình, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đã nhấn mạnh về những đóng góp quan trọng của ngành quản lý tôn giáo trong việc thực hiện chính sách tự do tín ngưỡng, tôn giáo của Đảng và Nhà nước. Những nỗ lực của ngành đã góp phần xây dựng khối đoàn kết tôn giáo trong đại đoàn kết toàn dân, tạo nên một xã hội hài hòa và ổn định. Ông Chính cũng đã điểm lại quá trình 70 năm xây dựng và trưởng thành của ngành, trong đó ngành đã đạt được những bước phát triển vững chắc và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Trong giai đoạn đổi mới và phát triển của đất nước, ngành quản lý tôn giáo tiếp tục hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Ngành đã đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định đời sống tôn giáo, hướng dẫn các tổ chức tôn giáo xây dựng đường hướng hành đạo gắn bó với dân tộc và phát triển của đất nước. Những thành tựu này đã khẳng định vai trò và vị trí của ngành trong hệ thống chính trị.

Phó Thủ tướng cũng đã đề xuất một số nhiệm vụ trọng tâm mà ngành cần tập trung thực hiện trong thời gian tới. Thứ nhất, ngành cần tham mưu hoàn thiện chính sách và pháp luật về tôn giáo, đảm bảo tính đồng bộ và phù hợp với thực tiễn. Thứ hai, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về tôn giáo, tăng cường công tác thanh tra và kiểm tra. Thứ ba, phát huy vai trò cầu nối giữa Chính phủ và các tổ chức tôn giáo, đảm bảo sự thông suốt và gắn kết giữa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước với hoạt động tôn giáo.

Ngoài ra, Phó Thủ tướng cũng tin tưởng rằng với truyền thống 70 năm vẻ vang, ngành quản lý tôn giáo sẽ tiếp tục đoàn kết, nỗ lực phấn đấu, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Ngành sẽ tiếp tục là một thành phần quan trọng trong hệ thống chính trị, góp phần xây dựng một đất nước Việt Nam phát triển, hài hòa và ổn định. Ông cũng nhấn mạnh rằng những thành công của ngành trong thời gian tới sẽ là cơ sở để Đảng, Nhà nước và nhân dân tin tưởng và đánh giá cao.

Để hoàn thành những nhiệm vụ này, ngành cần tiếp tục kế thừa và phát huy những thành tựu đã đạt được. Sự đoàn kết và nỗ lực của cả hệ thống chính trị sẽ là động lực quan trọng để ngành quản lý tôn giáo tiếp tục vững bước trên chặng đường phát triển mới, góp phần xây dựng một xã hội Việt Nam tương lai tươi sáng và phát triển bền vững.

Ngày 02/8/1955, Thủ tướng Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban hành Nghị định số 566/TTg, thành lập Ban Tôn giáo trực thuộc Phủ Thủ tướng. Sự kiện này đánh dấu sự hình thành của ngành quản lý nhà nước về tôn giáo, tiền thân là Ban Tôn giáo Chính phủ. Để phát huy vai trò và truyền thống của ngành, ngày 27/5/2005, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 445/QĐ-TTg, lấy ngày 02/8 hàng năm là ngày truyền thống ngành quản lý nhà nước về tôn giáo.

Trong 70 năm qua, công tác quản lý nhà nước về hoạt động tôn giáo đã tạo ra sự chuyển biến lớn trong đời sống tôn giáo ở nước ta. Hoạt động tôn giáo đã tuân thủ pháp luật, phát huy các giá trị tích cực trong đời sống xã hội của người dân. Việc quản lý và điều phối hoạt động tôn giáo đã giúp củng cố niềm tin và tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức tôn giáo hoạt động ổn định và phát triển.

Mới đây, ngày 01/7/2025, hệ thống chính trị cả nước đã triển khai mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Tây Ninh được thành lập từ việc sáp nhập Ban Dân tộc – Tôn giáo thuộc Sở Nội vụ tỉnh Long An và Ban Tôn giáo – Dân tộc thuộc Sở Nội vụ tỉnh Tây Ninh. Sự hình thành Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Tây Ninh góp phần quản lý chặt chẽ các hoạt động tôn giáo trên địa bàn, đồng thời trở thành đầu mối liên lạc giữa các tôn giáo với Nhà nước.

Qua đó, tạo mọi điều kiện để các tôn giáo hoạt động thuận lợi, phát huy các giá trị tích cực của tôn giáo trong đời sống xã hội và xây dựng, phát triển tỉnh nhà. Tỉnh Tây Ninh hiện có 11 tôn giáo, 4 tổ chức tôn giáo, 368 tổ chức tôn giáo trực thuộc, 923 cơ sở tôn giáo với hơn 5.600 chức sắc, hơn 12.000 chức việc và gần 1.277.000 tín đồ, chiếm 39,24% dân số của tỉnh.

Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Tây Ninh sẽ tiếp tục phối hợp ngành chức năng, chính quyền địa phương nắm chắc tình hình đối với hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo; hướng dẫn, tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo, chức sắc, chức việc, tín đồ tôn giáo hoạt động theo đúng quy định pháp luật, hiến chương, điều lệ giáo hội. Trong thời gian tới, Sở sẽ tập trung hướng dẫn Hồi giáo tổ chức Đại hội đại biểu Cộng đồng Hồi giáo Islam tỉnh, nhiệm kỳ 2025-2030 và các lễ trọng của tôn giáo như: Cao Đài Tây Ninh tổ chức Đại lễ Hội Yến Diêu Trì Cung, lễ kỷ niệm Hoằng khai đại đạo; Phật giáo tổ chức khóa An cư kiết hạ, lễ Vu lan báo hiếu; Công giáo, Tin Lành tổ chức lễ Giáng sinh,…

Sở cũng sẽ xem xét, giải quyết kịp thời các hồ sơ liên quan nhu cầu hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân tôn giáo theo quy định của pháp luật; tổ chức lớp bồi dưỡng cho cán bộ, công chức làm công tác tín ngưỡng, tôn giáo các cấp trong tỉnh. Đồng thời, tích cực phối hợp các cấp, các ngành vận động đồng bào tôn giáo, dân tộc tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước, phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng ở địa phương.

Một bê bối tình tiền liên quan đến một nhà sư và người phụ nữ có biệt danh là “Cô Golf” tại Thái Lan đã gây ra một sự chấn động lớn trong dư luận và đặt ra những câu hỏi nghiêm trọng về việc quản lý tài chính tại các ngôi chùa trên toàn quốc. Số liệu mới được công bố vào ngày 13/7 cho thấy tổng số tiền mà các chùa gửi vào tài khoản ngân hàng đã lên tới hơn 11 tỷ USD. Điều này đã làm dấy lên không ít thắc mắc trong công chúng về cách thức quản lý số tiền khổng lồ này.

Ở Thái Lan, các ngôi chùa đóng một vai trò quan trọng trong văn hóa và đời sống tinh thần của người dân. Người Thái thường xuyên cúng dường và quyên góp cho các ngôi chùa như một cách để tích lũy nghiệp lành cho kiếp sau. Tuy nhiên, việc quản lý tài chính tại các ngôi chùa hiện nay còn nhiều lỗ hổng và thiếu minh bạch.

Một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Phát triển Thái Lan (TDRI) chỉ ra rằng mức quyên góp và cúng dường của các Phật tử cho mỗi ngôi chùa ở nước này lên tới 3,2 triệu baht (tương đương gần 100.000 USD) mỗi năm. Vào năm 2018, tổng số tiền mà người dân Thái Lan quyên góp cho các chùa là khoảng 1,6 tỷ USD. Con số này cho thấy tiềm năng tài chính lớn nhưng cũng đặt ra thách thức về quản lý.

TDRI đã chỉ ra rằng những quy định về quản lý tài chính tại các ngôi chùa hiện nay còn thiếu minh bạch và dễ bị lạm dụng. Các nhà sư tại những ngôi chùa này chủ yếu dựa vào khất thực và tiền cúng dường của các Phật tử, nhưng lại thiếu cơ chế giám sát và kiểm toán độc lập. Điều này tạo ra rủi ro cho việc tham nhũng và rửa tiền, làm suy giảm lòng tin của công chúng vào Phật giáo.

TDRI đã kêu gọi chính phủ thực hiện các biện pháp khẩn cấp nhằm tăng cường minh bạch về tài chính tại các tổ chức tôn giáo và khôi phục niềm tin của công chúng vào công tác quản lý tài chính chùa chiền. Nếu không có cơ chế kiểm soát và giám sát ngân quỹ của các chùa một cách hiệu quả, những bê bối tình tiền như vụ “Cô Golf” sẽ có nguy cơ tái diễn.

Giới chức Thái Lan cũng được cho là thiếu nhân sự có chuyên môn về giám sát tài chính chùa chiền. Năng lực giám sát của Văn phòng Phật giáo Quốc gia (NOB) bị đánh giá là yếu kém. Quyền lực vẫn tập trung trong tay trụ trì và các ngôi chùa thường phản đối những biện pháp cải cách. Điều này cho thấy cần có sự thay đổi trong cách tiếp cận quản lý tài chính tại các tổ chức tôn giáo.

Tóm lại, bê bối tình tiền tại các ngôi chùa Thái Lan đã đặt ra câu hỏi nghiêm trọng về việc quản lý tài chính tại các tổ chức tôn giáo. Việc tăng cường minh bạch và giám sát là cần thiết để khôi phục niềm tin của công chúng và ngăn chặn những bê bối tương tự tái diễn. Quản lý tài chính tốt hơn không chỉ giúp ngăn chặn tham nhũng mà còn góp phần giữ gìn hình ảnh và uy tín của Phật giáo tại Thái Lan.

Trong giai đoạn 2010-2020, trong khi hầu hết các tôn giáo lớn trên thế giới đều trải qua sự tăng trưởng về số lượng tín đồ, Phật giáo nổi lên là tôn giáo duy nhất ghi nhận sự sụt giảm cả về số lượng tuyệt đối và tỷ lệ tương đối trong dân số toàn cầu. Số liệu thống kê cho thấy số lượng Phật tử trên toàn thế giới đã giảm từ 343 triệu người vào năm 2010 xuống còn 324 triệu người vào năm 2020, tương đương mức giảm 5%. Sự suy giảm này chủ yếu bắt nguồn từ hai yếu tố chính: tỷ lệ sinh thấp và hiện tượng nhiều người rời bỏ tôn giáo, đặc biệt là tại các quốc gia Đông Á như Trung Quốc và Nhật Bản.

Tại Trung Quốc, số lượng Phật tử đã giảm xuống 23 triệu người, trong khi tại Nhật Bản, con số này giảm 7 triệu người. Sự suy giảm này cũng được ghi nhận tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nơi chiếm đến 98% số Phật tử toàn cầu, với mức giảm 6%, xuống còn khoảng 316 triệu người. Ngược lại, một số khu vực khác như Bắc Mỹ và châu Âu đã ghi nhận sự tăng trưởng về số lượng Phật tử. Tại Bắc Mỹ, số Phật tử tăng 27% (đạt 5 triệu người), còn châu Âu tăng 26% (đạt 2,5 triệu người). Tuy nhiên, số lượng Phật tử tại hai khu vực này chỉ chiếm một phần nhỏ – lần lượt là 2% và 1% của toàn bộ Phật tử thế giới.

Hiện nay, Thái Lan là quốc gia có số Phật tử lớn nhất thế giới, với khoảng 68 triệu người, chiếm 94% dân số nước này. Đứng thứ hai là Trung Quốc với 53 triệu Phật tử, mặc dù chỉ chiếm khoảng 4% dân số Trung Quốc. Phật giáo là tôn giáo chiếm đa số tại 7 quốc gia: Campuchia (97%), Thái Lan (94%), Myanmar (89%), Bhutan (75%), Sri Lanka (70%), Lào (64%) và Mông Cổ (51%).

Đáng chú ý, một số quốc gia đã chứng kiến sự thay đổi đáng kể về tỷ lệ dân số theo đạo Phật. Hàn Quốc là một trong số đó, với sự giảm khoảng 7%, tức khoảng 2,6 triệu người, xuống còn 19%. Nguyên nhân chính là do hiện tượng “rời bỏ tôn giáo”, tức nhiều người được sinh ra trong gia đình theo đạo Phật nhưng lớn lên lại không còn thực hành tôn giáo này.

Tóm lại, sự suy giảm của số lượng Phật tử trên toàn cầu phản ánh xu hướng tôn giáo đang thay đổi trên toàn cầu, không chỉ riêng với Phật giáo, mà còn với nhiều truyền thống tín ngưỡng khác. Người trẻ ngày nay có xu hướng cá nhân hóa niềm tin hơn là ràng buộc với tôn giáo truyền thống. Điều này cho thấy một sự chuyển biến trong cách tiếp cận và thực hành tôn giáo, khi con người ngày càng tìm kiếm những trải nghiệm tâm linh riêng biệt và phù hợp với cá nhân mình.