Mạt chược, một trò chơi giải trí truyền thống của Trung Quốc, đang dần mai một trong thời đại hiện đại. Không chỉ phổ biến tại Trung Quốc, mạt chược còn được ưa chuộng trong cộng đồng Hoa kiều trên toàn thế giới. Trò chơi này không chỉ mang lại giải trí mà còn chứa đựng ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Trẻ em thường học chơi mạt chược trong những dịp Tết Nguyên đán cùng gia đình, trong khi người lớn tuổi có thể chơi quanh năm.

Các bộ mạt chược cổ thường được làm từ gỗ, ngà voi hoặc tre, được cắt, đánh bóng, khắc và tô màu thủ công. Tại Hong Kong, mạt chược không chỉ là một trò chơi mà còn là một phần của di sản văn hóa. Suốt hơn bốn thập kỷ, bà Ho Sau-Mei, 68 tuổi, đã gắn bó với cửa tiệm Kam Fat Mahjong do cha bà sáng lập từ năm 1962. Cửa tiệm nhỏ này nằm dưới cầu thang trong hẻm rộng chưa đầy 2m và là nơi lưu giữ truyền thống làm mạt chược thủ công.

Bà Mei cho biết đã bắt đầu học nghề từ năm 13 tuổi. Vào những năm 1970-1980, các nghệ nhân từ Trung Quốc đại lục đã sang Hong Kong trao đổi kỹ thuật, giúp nghề khắc mạt chược thủ công phát triển thịnh vượng. Vào thập niên 1960, Hong Kong có hơn 20 nghệ nhân khắc mạt chược, thậm chí có cả hội nghề nghiệp chính thức. Tuy nhiên, hiện phần lớn quân bài được sản xuất hàng loạt tại các nhà máy ở Trung Quốc đại lục.

Từ năm 2014, nghề khắc tay mạt chược được chính quyền Hong Kong xếp vào danh sách ‘di sản văn hóa phi vật thể’, nhưng tại thành phố này hiện chỉ còn vài người theo nghề, và bà Mei là nữ nghệ nhân duy nhất còn hành nghề. Mỗi sáng trước 10h, bà Mei đã ngồi vào chỗ, xếp sẵn khay gỗ với những quân bài bằng nhựa và chuẩn bị các dụng cụ chuyên dụng để khắc.

Mỗi bộ mạt chược gồm 144 quân, chia làm bốn loại như cây tre, chấm tròn, chữ Hán, gió (đông, tây, nam, bắc) và các quân đặc biệt như hoa, rồng, tứ quý. Bên cạnh những quân cờ truyền thống, bà Mei cũng làm những quân cờ mạt chược sáng tạo với nhiều loại hình vẽ. Nghệ nhân dùng những dụng cụ khắc truyền thống với đầu mũi khác nhau để khắc từng ký tự, họa tiết lên quân bài, kẹp chặt giữa ngón cái và ngón giữa.

Mỗi bộ mạt chược làm tay mất khoảng 10 đến 14 ngày để hoàn thành, có giá khoảng 245 USD (khoảng 6,5 triệu đồng). Từ khi Hong Kong chuyển từ trung tâm sản xuất sang trung tâm tài chính vào thập niên 1990, ngành làm mạt chược thủ công cũng dần biến mất. Cửa tiệm của bà Mei không có hệ thống đặt hàng online, khách muốn mua phải gọi điện hoặc tới trực tiếp.

Bà Mei ghi đơn hàng bằng tay trên một cuốn sổ cũ kĩ. Hiện nghệ nhân chỉ làm việc đến khoảng trưa vì không còn đủ sức làm cả ngày nữa. Bà nói chưa muốn nghỉ hưu vì buồn và không biết làm gì. Trong ngày, một khách hàng người Anh gọi đến hỏi về đơn hàng vợ anh đặt cách đây vài tuần. Bà Mei nhờ người phiên dịch, tìm số điện thoại trong sổ, và xác nhận bộ bài sẽ hoàn thiện trong tuần tới.

Theo bà Mei, khi còn trẻ bà thường chơi mạt chược với anh chị em trong nhà, nhưng hiện không còn nhiều thời gian, chỉ thỉnh thoảng mới nhận lời mời từ bạn cũ. Hằng năm, sinh viên và nhà báo vẫn đến tìm hiểu, nhờ đó nghề của bà được nhiều người biết đến dù đang dần mai một. Từng nhận nhiều lời đề nghị học nghề từ nghệ sĩ và các tổ chức văn hóa, nhưng bà Mei đều từ chối vì chưa có hứng dạy và muốn làm theo cách và nhịp độ riêng của mình.

‘Tôi không biết còn làm được bao lâu nữa nhưng chừng nào còn cầm được dụng cụ, tôi vẫn sẽ tiếp tục’, bà Mei nói. Với tinh thần bảo tồn di sản văn hóa, bà Mei tiếp tục gắn bó với nghề khắc mạt chược thủ công, mong muốn truyền tải ý nghĩa và giá trị của trò chơi này đến thế hệ trẻ.

Ở thành phố Cần Thơ, một nhóm các nghệ nhân và người yêu nghệ thuật đã tập hợp lại với nhau để thành lập nhóm Art house. Mục tiêu của họ là biến những phụ phẩm nông nghiệp, như vỏ bắp, thành các sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo. Qua hoạt động này, họ không chỉ góp phần giảm thiểu rác thải mà còn giữ gìn và phát huy giá trị của nghệ thuật thủ công truyền thống.

Nhóm Art house Cần Thơ bao gồm các giáo viên mỹ thuật, sinh viên và những người yêu nghệ thuật. Họ đã lấy cảm hứng từ cuộc sống nông thôn ở miền Tây, nơi cây bắp đóng vai trò quan trọng trong đời sống của người dân. Nhóm đã tìm cách biến vỏ bắp, thứ mà nhiều người cho là phế phẩm, trở thành chất liệu tạo nên các sản phẩm thủ công giàu giá trị.

Quá trình tạo ra các sản phẩm này hoàn toàn bằng tay. Mỗi chiếc túi xách làm từ vỏ bắp cần trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ như thu gom, xử lý, phơi vỏ, đan và trang trí bằng vải lụa. Mỗi sản phẩm cần từ một đến hai ngày để hoàn thiện. Các thành viên trong nhóm phải dành nhiều thời gian và công sức để tạo ra mỗi sản phẩm.

Các sản phẩm của nhóm không chỉ dừng lại ở túi xách mà còn có ví, đế lót bình hoa, khung gương trang trí và giấy thủ công làm từ vỏ bắp. Loại giấy này được tạo ra bằng cách xay nhuyễn vỏ bắp, sau đó pha trộn với màu thực phẩm và hoa lá tự nhiên. Từ giấy vỏ bắp, nhóm đã tạo ra các tác phẩm tranh dân gian bằng cách kết hợp kỹ thuật in khắc gỗ và tô màu theo phong cách tranh Đông Hồ, Hàng Trống. Nhóm cũng vẽ tranh phong cảnh địa phương và các chủ đề về đờn ca tài tử trên giấy vỏ bắp, nhằm giới thiệu về vùng đất Cần Thơ.

Art house Cần Thơ không chỉ là một nhóm nghệ thuật, mà còn là một biểu tượng của phong trào sống xanh và sáng tạo bền vững trong cộng đồng. Các thành viên thường xuyên tổ chức các buổi hướng dẫn làm thủ công cho học sinh, sinh viên và người dân địa phương. Qua các hoạt động của mình, nhóm Art house Cần Thơ hy vọng mang đến một thông điệp về việc tái sử dụng và tái tạo các chất liệu có sẵn trong tự nhiên, đồng thời lan tỏa tình yêu văn hóa và sáng tạo trong cộng đồng.

Trong thời đại hiện nay, việc phát triển kỹ năng cho trẻ em thông qua các hoạt động ngoại khóa và lớp học năng khiếu sáng tạo đã trở thành một phần quan trọng trong quá trình giáo dục, bên cạnh việc học tập kiến thức phổ thông tại trường học. Các hoạt động này không chỉ giúp trẻ em phát triển khả năng nghệ thuật mà còn kích thích khả năng quan sát, phân tích và giải quyết vấn đề.

Các lớp học mỹ thuật tư duy sáng tạo, nhảy múa, biểu diễn và ca hát đang ngày càng được các em thiếu nhi yêu thích và phụ huynh lựa chọn. Những lớp học này mang đến cho trẻ em cơ hội phát triển khả năng nghệ thuật, tự tin hơn, hòa nhập với bạn bè và có thêm nhiều cơ hội tham gia các buổi biểu diễn.

Một trong những lớp học như vậy là lớp mỹ thuật tư duy sáng tạo do cô Trương Thị Quyên phụ trách tại phường Sơn Đông. Tại đây, các bé từ 4-12 tuổi được học vẽ với nhiều cấp độ khác nhau, từ làm quen đến pha màu, tô màu, vẽ theo chủ đề. Cô giáo không chỉ hướng dẫn cơ bản mà còn gợi mở để các bé có thể tự do phát triển khả năng nghệ thuật theo cách riêng của mình.

Cô Trương Thị Quyên chia sẻ rằng việc tiếp cận hội họa giúp trẻ em tự do và sớm bước vào chặng đường khám phá thế giới từ chính cuộc sống muôn màu xung quanh. Qua việc học mỹ thuật và thủ công sáng tạo, trẻ em có thể vừa chơi vừa học hỏi lẫn nhau và phát triển những khả năng riêng của bản thân.

Phụ huynh đánh giá cao việc cho con tham gia các lớp học năng khiếu và kỹ năng, giúp con được giải trí, tự tin hơn và có thêm nhiều trải nghiệm cuộc sống ngoài sách vở. Tuy nhiên, việc lựa chọn cho con tham gia các lớp học kỹ năng sống và trải nghiệm cần dựa trên niềm đam mê, sở thích và sự hứng thú của con.

ThS Hà Hoàng Hiếu, Tổng Giám đốc Hệ thống Giáo dục SAM EDTECH, cho biết rằng các hoạt động phát triển kỹ năng mềm và kỹ năng sống cho thiếu nhi hiện nay được tổ chức rất nhiều với các hình thức đa dạng. Các hoạt động này bao gồm thao giảng trên lớp, sinh hoạt chuyên đề tại sân trường, hoặc các hoạt động nghệ thuật, thể thao, thủ công, STEM, trải nghiệm thực tế.

Thông qua các hoạt động này, trẻ em được rèn luyện và phát triển tư duy và nhận thức cá nhân, khám phá bản thân, xác định điểm mạnh, điểm yếu và hình thành lối tư duy tích cực, chủ động trong học tập và cuộc sống. Việc đẩy mạnh các hoạt động này cũng giúp trẻ em mở rộng kết nối bạn bè và gia tăng trải nghiệm cuộc sống ngoài sách vở.

Bộ sưu tập bánh Trung thu Nguyệt Lộc Viên không chỉ đơn thuần là một món quà, mà còn là một trải nghiệm đặc biệt, khoảnh khắc lắng đọng và lời chúc thịnh vượng dưới ánh trăng. Với sự kết hợp tinh tế giữa nguyên liệu và kỹ thuật làm bánh thủ công, bộ sưu tập này mang đến những hương vị bánh Trung thu truyền thống thượng hạng, đáp ứng nhu cầu ẩm thực và thể hiện sự tinh tế của người tặng.

Mỗi chiếc bánh trong bộ sưu tập đều có hương vị riêng, bao gồm cua bát bửu trứng muối, sò điệp than tre trứng muối, kim sa phô mai than tre và hạt sen lá dứa trứng muối. Những chiếc bánh này không chỉ mang đến trải nghiệm ẩm thực đặc biệt mà còn thể hiện sự quan tâm và tinh tế của người tặng. Bộ sưu tập Nguyệt Lộc Viên cung cấp hai lựa chọn cho người mua, bao gồm phiên bản hộp cao cấp và phiên bản giới hạn.

Phiên bản hộp cao cấp: Mầm trăng & Nguyệt hoa có giá 1.588.000 đồng VAT, bao gồm hộp 4 vị bánh và 2 màu sắc hộp khác nhau. Với sự kết hợp tinh tế giữa các hương vị và thiết kế hộp sang trọng, đây là món quà lý tưởng cho những dịp lễ đặc biệt. Trong khi đó, phiên bản giới hạn: Bội phúc kỳ viên có giá 2.588.000 đồng VAT, bao gồm hộp 6 vị bánh cùng 6 vị trà tinh tuyển.

Đặc biệt, phiên bản giới hạn còn bao gồm thêm 2 vị bánh cao cấp và đậm vị truyền thống là yến sào thượng hạng trứng muối và đậu xanh lá dứa trứng muối. Sự kết hợp này mang đến trải nghiệm ẩm thực đa dạng và phong phú cho người thưởng thức. Để hoàn thiện trải nghiệm, bộ sưu tập còn bao gồm 6 loại trà kết hợp hoàn hảo với các vị bánh, gồm trà Tuyết Shan, trà Sen, trà Lài, Trà Oolong, trà xanh Thái Nguyên và Hồng Trà.

Mỗi loại trà đều được tuyển lựa cẩn thận để mang đến hương vị tinh tế và hài hòa khi kết hợp với bánh Trung thu. Với bộ sưu tập Nguyệt Lộc Viên, người mua có thể trải nghiệm sự tinh tế và quan tâm trong từng món quà, cũng như thưởng thức những hương vị đặc trưng của bánh Trung thu truyền thống thượng hạng.

Thông tin chi tiết về bộ sưu tập bánh Trung thu Nguyệt Lộc Viên có thể được tìm hiểu tại https://www.vienthanhtrai.com.vn/ hoặc liên hệ trực tiếp với nhà sản xuất để biết thêm thông tin.

Ở thành phố Đà Nẵng, cộng đồng người Ve, một nhánh của dân tộc Giẻ Triêng, vẫn tiếp tục lưu giữ một phong tục cưới hỏi đặc sắc và giàu ý nghĩa. Một trong những nét văn hóa đặc trưng của họ là việc nhà gái tặng cho nhà trai một tấm dồ đôi trong lễ cưới. Tấm dồ đôi này không chỉ đơn thuần là một món quà mà còn mang thông điệp về sự khéo léo và tấm lòng thủy chung của người phụ nữ Ve.

Quá trình tạo ra tấm dồ đôi đòi hỏi sự kiên nhẫn và khéo léo của người phụ nữ Ve. Phải mất từ 3 đến 4 năm trước khi bước vào hôn nhân, cô gái mới hoàn thành tấm dồ đôi do chính tay mình dệt. Đây không chỉ là một sản phẩm thổ cẩm đẹp mắt mà còn là biểu tượng cho tình yêu và sự cam kết của cô gái dành cho người chồng tương lai.

Xã Đắc Pring là nơi tập trung đông người Ve sinh sống, nơi đây vẫn giữ nguyên vẹn nhiều phong tục truyền thống của dân tộc này. Người Ve sinh sống bằng nghề làm rẫy, săn bắt và đánh cá. Hệ thống quan hệ của họ theo chế độ song hệ, tức là con trai theo họ cha, con gái theo họ mẹ. Điều này thể hiện quan niệm văn minh của họ về giá trị của con cái, bất kể giới tính nào đều được coi trọng.

Trước khi lập gia đình, những nghi thức tiền hôn nhân đặc biệt được thực hiện. Chàng trai người Ve phải trải qua lễ cà răng và không còn ngủ ở nhà làng, đánh dấu bước trưởng thành của mình. Còn người con gái, trước khi lấy chồng, sẽ thực hiện nghi thức xỏ tai và đeo trang sức. Những nghi thức này mang tính biểu trưng quan trọng trong cộng đồng người Ve ở miền núi Đà Nẵng.

Trongเรื่อง tình cảm, người Ve có cách bày tỏ tình yêu bằng nghệ thuật dân gian độc đáo. Chàng trai sẽ dùng tiếng khèn để thể hiện tình cảm, và cô gái sẽ đáp lại bằng lời ca. Khi cả hai bên đều thuận ý, nhà trai sẽ nhờ mai mối đến thưa chuyện với nhà gái. Sau đó, hai gia đình sẽ tổ chức lễ ‘Ka để trăng’ để chính thức bàn chuyện cưới hỏi. Kể từ đó, đôi trẻ sẽ thay phiên nhau sang ăn cơm nhà đối phương mỗi ngày trong vòng vài tháng đến một năm, trước khi tổ chức lễ cưới chính thức, gọi là Lễ Bế chia.

Trong lễ cưới của người Ve, lễ vật quan trọng nhất là tấm dồ đôi do nhà gái mang sang. Tấm dồ đôi là một sản phẩm thổ cẩm dày và đẹp, kích thước khoảng 3 mét dài và 2 mét rộng, được ghép từ hai mảnh vải do chính cô gái dệt thủ công. Với sự kỳ công và nhẫn nại, tấm dồ đôi không chỉ là một món quà sính lễ mà còn thể hiện tấm lòng son sắt và thủy chung của người phụ nữ Ve.

Bà Pơ Loong Thị Liêm, 64 tuổi, ở xã Đắc Pring, chia sẻ về quá trình tạo ra thổ cẩm của phụ nữ Ve. Thổ cẩm được làm từ nguyên liệu tự nhiên như cây, cỏ, lá, hoa của rừng núi, với màu nhuộm từ lá cây, nghệ, bồ kết, tro bếp… Mỗi họa tiết trên vải đều kể lại câu chuyện về thần núi, thần suối, tổ tiên…

Già làng Pơ Loong Tý, 78 tuổi, kể lại truyền thống của người Ve. Theo ông, tấm dồ đôi không chỉ để giữ ấm mà còn là món quà sính lễ quan trọng trong đám cưới. Nhà trai mang chiếc gùi thể hiện tài đan lát của chàng rể, còn nhà gái tặng tấm dồ đôi do chính cô dâu dệt, thể hiện tấm lòng son sắt và thủy chung. Tấm dồ đôi sau đó được mẹ chú rể khoác lên vai cô dâu như lời chúc phúc cho hôn nhân hạnh phúc bền lâu.

Ngày nay, dù cuộc sống đã có nhiều đổi thay, nhiều gia đình người Ve vẫn duy trì nét đẹp này như một phần hồn cốt văn hóa. Tấm dồ đôi không chỉ là hồi môn mà còn là sự kết tinh của công sức, đạo lý và tinh thần nhân văn, khiến đám cưới người Ve trở nên đặc biệt và giàu bản sắc.

Khi hội nhập văn hóa đang diễn ra mạnh mẽ ở miền núi Đà Nẵng, tấm dồ đôi của người Ve không chỉ là minh chứng của tình yêu đôi lứa mà còn là cầu nối giữa truyền thống và hiện đại. Trong không gian văn hóa đậm chất núi rừng, tấm dồ đôi tiếp tục kể câu chuyện của bản làng – bản tình ca bền bỉ giữa đại ngàn Trường Sơn.