Thời gian gần đây, nhiều vụ việc ‘bắt cóc online’ tinh vi đã xảy ra, đặt ra dấu hỏi lớn về sự kết nối trong gia đình và hiểm họa từ thế giới ảo. Những đối tượng giả danh công an hoặc cơ quan chức năng để lừa gạt, yêu cầu nạn nhân dàn dựng kịch bản bắt cóc, tống tiền. Thế giới mạng, nơi vốn được xem là không gian học tập, kết nối và giải trí, đang dần trở thành ‘vùng xám’ tiềm ẩn nhiều rủi ro khôn lường, đặc biệt với lứa tuổi trẻ vị thành niên.

Theo Báo cáo của Văn phòng Tổng Y sĩ Hoa Kỳ, năm 2023, có 95% thanh thiếu niên Mỹ từ 13-17 tuổi sử dụng mạng xã hội, trong đó hơn một phần ba dùng gần như liên tục. Tổ chức Common Sense Media của Mỹ đưa ra số liệu năm 2025, khoảng 70% thanh thiếu niên Mỹ từng dùng AI (trí tuệ nhân tạo) để ‘trút bầu tâm sự’. Và hơn 30% nói rằng, họ chia sẻ chuyện nghiêm túc với AI còn hơn với người thật.

Tại Việt Nam, báo cáo của UNICEF – Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc – năm 2022 chỉ ra, 82% trẻ từ 12-13 tuổi và 93% trẻ từ 14-15 tuổi dùng Internet hàng ngày. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng cảnh báo thanh thiếu niên Việt Nam hiện dùng mạng xã hội trung bình 5-7 giờ mỗi ngày.

Chuyên gia giáo dục, Phó Viện trưởng Viện Học tập suốt đời Tống Liên Anh chia sẻ, sự đứt gãy trong kết nối gia đình ở thời đại mạng bùng nổ như hiện nay không còn là chuyện hiếm. Chuyên gia Tống Liên Anh đưa ra lời khuyên trong vấn đề giáo dục ở gia đình: ‘Đôi khi, một bữa cơm không có điện thoại, một buổi tối đi bộ cùng nhau, hay chỉ là cùng con xem lại một bộ phim cũ cũng đủ tạo nên kết nối.

Tôi thường khuyên phụ huynh hãy học cách hỏi con về cảm xúc chứ đừng chỉ hỏi về điểm số hay thành tích. Một câu như ‘Hôm nay con có vui không?’, ‘Có điều gì làm con mệt không?’ tưởng đơn giản, nhưng lại có thể mở ra cánh cửa để cha mẹ bước vào thế giới tâm tư đầy bí mật và xáo trộn của trẻ một cách rất tự nhiên.

Chuyên gia giáo dục Tống Liên Anh cho rằng, thế giới mạng xã hội đang có sức hút lớn với trẻ. Trẻ sẵn sàng chia sẻ suy nghĩ với một người lạ trên mạng, chứ không phải bố mẹ. Mạng xã hội có nguy cơ tạo ra khoảng trống lớn giữa bố mẹ và con cái, đồng thời tạo ra chuỗi đứt gãy trong các mối quan hệ trong gia đình, khi các thành viên đều muốn dùng điện thoại, lướt mạng hơn là cùng nhau chuyện trò.

Ngày 1/8, tại Hà Nội, Trung tâm Phát thanh – Truyền hình Quân đội tổ chức buổi gặp mặt báo chí và truyền thông để giới thiệu chương trình cầu truyền hình chính luận nghệ thuật ‘Dưới cờ vinh quang’. Chương trình này được tổ chức nhằm kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, dưới sự phối hợp giữa Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và các thành ủy tại Hà Nội, Huế và Thành phố Hồ Chí Minh.

Thông tin về chương trình, Đại tá Nguyễn Văn Hoan, Phó Giám đốc Trung tâm Phát thanh – Truyền hình Quân đội cho biết, chương trình sẽ kết nối ba điểm cầu tại ba miền của đất nước, bao gồm Quảng trường Ba Đình tại Hà Nội, Khu vực Kỳ Đài tại Huế và Công viên sáng tạo tại Thành phố Hồ Chí Minh, với hơn 10.000 đại biểu tham dự.

Sự kiện này sẽ có sự tham gia của các lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, cũng như đại diện từ các bộ, ban, ngành trung ương và địa phương, lực lượng vũ trang, cựu chiến binh, và đông đảo nhân dân.

Được miêu tả là một bản trường ca nghệ thuật chính luận, một tuyên ngôn bằng cảm xúc và hình ảnh về lòng yêu nước, về khát vọng hòa bình và bản lĩnh Việt Nam trong suốt lịch sử dựng nước và giữ nước, chương trình ‘Dưới cờ vinh quang’ sẽ tôn vinh những giá trị lịch sử, nét đẹp văn hóa và những giá trị cao cả của Bộ đội Cụ Hồ, đồng thời khơi gợi lý tưởng cách mạng và tinh thần trách nhiệm của thế hệ trẻ.

Tổng đạo diễn chương trình, Nhà báo Đại tá Phùng Việt Anh, chia sẻ rằng chương trình là sự kết hợp giữa nghệ thuật biểu cảm và công nghệ trình diễn hiện đại, được kết nối không chỉ bằng tín hiệu truyền hình mà còn bằng sợi dây thiêng liêng của hồn dân tộc. Chương trình quy tụ nhiều đạo diễn và nghệ sĩ lớn, bao gồm 9 đạo diễn và sự tham gia của các giọng ca nổi tiếng trong và ngoài quân đội.

Thông tin thêm về các điểm cầu, tại Hà Nội, đạo diễn Phạm Hoàng Giang cho biết sẽ nhấn mạnh vào phiên gác thời chiến và thời bình của người lính. Tại Huế, đạo diễn Dương Quang Minh cho biết chương trình sẽ có màn bắn thần công trên Kỳ Đài Huế, một trong những tiết mục đầu tư và tốn kém nhất của chương trình. Thêm vào đó, mỗi điểm cầu sẽ có những tiết mục và nội dung đặc biệt, thể hiện sự đa dạng và phong phú của chương trình nghệ thuật này.

Trong thời đại số hóa hiện nay, mạng xã hội đã trở thành một phần thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày của nhiều người. Đối với phụ nữ, mạng xã hội không chỉ là một công cụ giải trí đơn thuần mà còn là một phương tiện hữu ích giúp họ kết nối, chia sẻ và tìm kiếm thông tin hữu ích. Nhiều chị em đã biết cách tận dụng mạng xã hội để duy trì sự gắn kết trong gia đình, vun đắp hạnh phúc và giữ ‘lửa’ tổ ấm.

Chị Thanh Hoàng, cư trú tại phường Cái Răng, là một ví dụ điển hình về việc sử dụng mạng xã hội một cách hiệu quả. Sau khi mất việc do công ty kinh doanh thua lỗ, chị Hoàng đã trở thành bà nội trợ toàn thời gian. Tuy nhiên, chị không để cuộc sống của mình trở nên nhàm chán. Thay vào đó, chị đã lên mạng xã hội để tìm kiếm cơ hội việc làm và học hỏi kinh nghiệm. Chị tham gia vào các nhóm, hội làm bánh để học tập kinh nghiệm và dành thời gian tự học làm bánh theo những clip trên YouTube. Chị Hoàng cũng đã mạnh dạn bán bánh online tại nhà sau thời gian tích lũy kiến thức. Chị thường đăng bán bánh trên trang cá nhân và bán trên các hội nhóm, ShopeeFood… Nhờ đó, khách hàng biết đến mình nhiều hơn, việc kinh doanh thuận lợi hơn. Chị Hoàng chia sẻ rằng, nhờ tận dụng lợi thế mạng xã hội mà cuộc sống của chị có nhiều thay đổi tích cực. Ngoài ra, mạng xã hội cũng giúp chị Hoàng kết bạn với những chị em nội trợ khác, được học hỏi nhiều điều hay trong việc nuôi dạy con cái, chăm sóc gia đình…

Chị Bảo Trân, ở phường Ninh Kiều, cũng có trải nghiệm tương tự. Chị Trân thường lướt mạng xã hội sau khi hoàn tất công việc ở cửa hàng kinh doanh, sửa chữa điện thoại và lo chu toàn việc cơm nước cho chồng con. Chị Trân chia sẻ rằng, mạng xã hội là phương tiện hữu ích giúp chị kết nối với bạn bè, tham gia vào các nhóm cộng đồng trực tuyến liên quan đến việc nấu ăn ngon, chăm sóc tổ ấm, trang trí nhà cửa, làm đẹp… Nhờ đó, chị cập nhật nhiều kiến thức bổ ích để chăm sóc bản thân và gia đình tốt hơn. Mạng xã hội cũng giúp chị Trân học được cách chế biến nhiều món ăn mới lạ để vào bếp trổ tài cho chồng con thưởng thức. Chị còn tận dụng các chương trình học tập sinh động trên mạng để kèm cặp con học tập; hướng dẫn, kiểm soát và đồng hành cùng con trong quá trình học tập để giúp con sử dụng điện thoại một cách an toàn và hiệu quả.

Đối với chị Huỳnh Như, ở phường Ninh Kiều, mạng xã hội là phương tiện giúp các thành viên trong gia đình kết nối tình cảm. Chị Như kể rằng, công việc kinh doanh của chồng chị phải đi công tác thường xuyên, có khi vắng nhà hàng tuần liền. Chị Như đã lập nhóm Zalo riêng của gia đình với tên ‘Nhà của Bi Bo’. Nhờ có nhóm Zalo này, các thành viên trong gia đình thường xuyên hỏi han, chia sẻ với nhau những chuyện vui buồn trong cuộc sống. Chính sự quan tâm lẫn nhau từ những điều nhỏ như thế giúp các thành viên trong gia đình chị Như thêm gắn kết, thương yêu nhau hơn.

Trong thời đại 4.0, phụ nữ dễ dàng cập nhật tri thức, khẳng định bản thân và nâng cao chất lượng cuộc sống với chiếc điện thoại thông minh. Việc sử dụng mạng xã hội đúng cách, đúng mục đích, không chỉ giúp nhiều chị em mở rộng cơ hội tiếp cận nguồn thông tin, tri thức mà còn góp phần gắn kết tình cảm, giữ ‘lửa’ cho tổ ấm, xây dựng gia đình tiến bộ, hạnh phúc.

Nghỉ hè là khoảng thời gian để trẻ em tái tạo năng lượng, phát triển kỹ năng và trải nghiệm thực tế. Tuy nhiên, đối với nhiều gia đình, đây lại là giai đoạn đầy thách thức. Sự thay đổi trong nhịp sống hàng ngày và nỗi lo lắng về việc con trẻ quá gắn bó với thế giới mạng đã trở thành mối quan tâm hàng đầu của nhiều bậc phụ huynh.

Chị L.T.P., một phụ huynh tại phường Bồ Đề, Hà Nội, chia sẻ rằng sau gần hai tháng nghỉ hè, các con của chị đã bắt đầu có những dấu hiệu thay đổi tính cách. Chúng trở nên hay cáu gắt, làm việc qua loa và chỉ mong muốn nhanh chóng quay lại với điện thoại hay tivi. Đặc biệt, cô con gái lớn 12 tuổi của chị luôn gắn bó chặt chẽ với chiếc điện thoại, đến mức ăn uống hay đi vệ sinh cũng không rời tay.

Theo bác sĩ Nguyễn Như Mạnh, Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng, việc lạm dụng internet và trò chơi điện tử có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm thần của trẻ. Nghiện game và internet có thể dẫn đến các rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu, căng thẳng kéo dài. Ngoài ra, điều này còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng giao tiếp xã hội, gây rối loạn giấc ngủ, mất ngủ và làm suy giảm hiệu quả học tập cũng như công việc.

Tiến sĩ Đặng Hoàng Ngân, chuyên gia tâm lý học phát triển trẻ em và thanh thiếu niên, cảnh báo rằng trẻ em sử dụng mạng xã hội có nguy cơ bắt chước hành vi xấu lan truyền trên mạng, hình thành niềm tin lệch lạc về giá trị đạo đức, giá trị sống. Một số trẻ tin rằng, mạng xã hội là nơi chứa mọi lời giải, thậm chí coi người nổi tiếng là ‘kim chỉ nam’ về tư duy và hành vi hay tin rằng, sự giàu có là mục tiêu tối thượng.

Đồng thời, theo PGS.TS Nguyễn Trọng Lưu, Phó Chủ tịch Hội Phục hồi chức năng Việt Nam, tình trạng sa sút trí tuệ tưởng chỉ xảy ra ở người cao tuổi, nhưng ngày càng có nhiều người trẻ có biểu hiện suy giảm trí nhớ, kém tương tác xã hội và đang bước vào ngưỡng sa sút trí tuệ sớm.

Để giúp trẻ không lún sâu vào thế giới mạng, các chuyên gia tâm lý khuyên rằng cha mẹ nên đồng hành, trò chuyện và định hướng để trẻ sử dụng công nghệ một cách an toàn, lành mạnh. Thay vì kiểm soát gắt gao, cha mẹ nên tạo điều kiện để con tham gia những hoạt động ý nghĩa như thể thao, học năng khiếu, kỹ năng sống, hoạt động cộng đồng.

Cha mẹ cũng nên xây dựng thời gian biểu linh hoạt nhưng hợp lý, cân bằng giữa giải trí, vận động thể chất, đọc sách và sinh hoạt ngoài trời. Nếu nhận thấy trẻ có dấu hiệu thay đổi hành vi như cáu gắt, lo lắng, hay rối loạn giấc ngủ, kém tập trung, ngại giao tiếp, buồn chán, học tập sa sút, cha mẹ cần nhanh chóng tìm đến chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ kịp thời.

Như vậy, để đảm bảo một kỳ nghỉ hè lành mạnh và an toàn cho trẻ, cha mẹ cần có sự quan tâm và định hướng phù hợp. Đồng thời, trẻ cũng cần được khuyến khích tham gia các hoạt động ngoại khóa để phát triển toàn diện về thể chất lẫn tinh thần. Bằng cách này, trẻ có thể tận hưởng kỳ nghỉ hè một cách thật sự ý nghĩa và không bị ảnh hưởng tiêu cực bởi thế giới mạng.