Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực tại Việt Nam, việc nhận diện, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong môi trường số đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng. Không chỉ các cơ quan quản lý nhà nước, mà còn từng cá nhân trong xã hội cũng cần phải có trách nhiệm với vấn đề này. Để đáp ứng nhu cầu xây dựng hệ thống lý luận và thực tiễn về văn hóa trong không gian số, cuốn sách ‘Nhận diện văn hóa trong không gian số’ do PGS.TS Vũ Trọng Lâm và TS. Nguyễn Việt Lâm đồng chủ biên đã được phát hành.

Cuốn sách gồm 4 chương, bắt đầu bằng việc giải thích rõ khái niệm và các đặc trưng cơ bản của văn hóa số. Văn hóa số được định nghĩa là toàn bộ phương thức sáng tạo, lưu giữ, truyền bá và tiếp nhận các giá trị văn hóa thông qua nền tảng công nghệ kỹ thuật số. Đồng thời, nó cũng là tập hợp những quy tắc, chuẩn mực đạo đức và pháp luật điều chỉnh hành vi con người trong môi trường số. Những nội dung như văn hóa tương tác số, văn hóa sáng tạo nội dung số, văn hóa tiêu dùng số, hay văn hóa đạo đức số… được trình bày một cách mạch lạc và dễ hiểu.

Nhóm tác giả không chỉ tập trung vào lý thuyết mà còn đặt những vấn đề này trong bối cảnh thực tiễn của Việt Nam. Điều này tạo nên sự gắn bó giữa tư duy học thuật và yêu cầu của thực tiễn. Cuốn sách cũng cho thấy sức hấp dẫn ở cách tiếp cận đối sánh và mở rộng tầm nhìn, liên hệ với một số quốc gia trên thế giới, đặc biệt là trong chương II, nhóm tác giả đi sâu nghiên cứu chính sách và chiến lược phát triển văn hóa số tại các quốc gia đi đầu như Liên minh châu Âu, Anh, Tây Ban Nha…

Cuốn sách cũng dành chương III để luận bàn về các yếu tố tác động đến văn hóa trong không gian số. Những yếu tố này bao gồm truyền thông xã hội, sự phát triển trí tuệ nhân tạo, biến đổi lối sống cá nhân và những hệ lụy như khủng hoảng giá trị, xâm hại quyền riêng tư…

Chương 4 có giá trị thực tiễn cao khi tập trung vào thực trạng phát triển văn hóa số ở Việt Nam và đề xuất hệ thống giải pháp toàn diện. Trên cơ sở tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của văn hóa trong sự phát triển dân tộc, cùng với các quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước, cuốn sách khẳng định Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong xây dựng văn hóa số. Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức lớn và nhóm tác giả đề xuất một loạt giải pháp thiết thực và có tính khả thi cao. Những giải pháp này bao gồm hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng cường giáo dục văn hóa số, phát triển các nền tảng số nội địa…

Cuốn sách ‘Nhận diện văn hóa trong không gian số’ là một ấn phẩm mang đậm tính thời sự. Cuốn sách vừa khai phá nền tảng lý luận, vừa cung cấp những phân tích thực tiễn sắc sảo và gợi mở nhiều hướng đi khả thi cho tương lai.

Tại xã Tam Ngãi, tỉnh Vĩnh Long, một bảo tàng dừa sáp độc đáo và ấn tượng đã được xây dựng với kinh phí lên đến hơn 20 tỷ đồng. Sau gần 2 năm thi công, công trình này đã được khánh thành vào ngày 13/12/2024. Bảo tàng tọa lạc trên diện tích gần 1.500m2, bao gồm 1 trệt và 2 lầu, tái hiện sinh động câu chuyện về cây dừa sáp và hành trình gắn bó với đời sống của người dân bản địa.

Bảo tàng này không chỉ là nơi trưng bày các hiện vật liên quan đến dừa sáp mà còn là nơi tôn vinh sự giao thoa văn hóa độc đáo giữa 3 cộng đồng Kinh, Khmer và Hoa. Một điểm nhấn đặc biệt của bảo tàng là khu vực tưởng niệm Hòa thượng Thạch Sô, người đã mang giống dừa sáp về Việt Nam vào năm 1924. Bức tượng sáp sống động và gốc cây dừa sáp nguyên thủy 100 năm tuổi được bảo tồn trong khuôn viên bảo tàng là những hiện vật quý giá.

Anh Trần Duy Linh, người sáng lập Công ty TNHH chế biến dừa sáp Cầu Kè, đã dành nhiều năm để tìm hiểu về lịch sử của dừa sáp. Anh đã tiếp cận người dân, các vị sư, cao niên trong vùng và chuyên gia thực vật để lần theo dấu vết lịch sử của dừa sáp. Quá trình xây dựng bảo tàng không hề dễ dàng, anh Linh đã gặp phải nhiều khó khăn về tài liệu khoa học, hiện vật thất lạc, khó khăn tài chính và sự thiếu kinh nghiệm trong lĩnh vực bảo tàng, du lịch.

Tuy nhiên, với đam mê và tinh thần bền bỉ, anh đã từng bước vượt qua. Nhiều hộ dân đã hiến tặng cổ vật, nông cụ trồng dừa cho bảo tàng. Các vị chức sắc Phật giáo, cao niên nhiệt tình hỗ trợ tư liệu và chính quyền địa phương luôn đồng hành, giúp anh hoàn thành ước mơ bảo tồn giá trị văn hóa và lan tỏa giá trị của dừa sáp.

Bảo tàng dừa sáp không chỉ là một công trình văn hóa mà còn mở ra hướng đi mới trong việc phát triển du lịch gắn với bảo tồn di sản. Mục tiêu của bảo tàng không đơn thuần là lợi nhuận mà là tạo ra giá trị bền vững cho cộng đồng, bảo tồn giống dừa sáp quý hiếm, nâng cao nhận thức văn hóa và thúc đẩy kinh tế địa phương.

Trong tương lai, bảo tàng sẽ đẩy mạnh các sản phẩm du lịch trải nghiệm, đào tạo đội ngũ hướng dẫn viên chuyên nghiệp; đồng thời kết nối với các đối tác trong và ngoài nước để đưa hình ảnh dừa sáp quê hương vươn xa.