Trong kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới UNESCO tại Paris, Pháp, Lăng mộ Hoàng gia Tây Hạ của Trung Quốc đã được công nhận là Di sản Thế giới. Đây là di sản thứ 60 của Trung Quốc được UNESCO công nhận, đưa Trung Quốc lên vị trí thứ 2 thế giới về số lượng di sản được công nhận, chỉ sau Italia.

Lăng mộ Hoàng gia Tây Hạ, được mệnh danh là ‘Kim tự tháp phương Đông’, nằm ở chân đồi phía Đông của dãy núi Hạ Lan, thuộc khu vực giữa thành phố Ngân Xuyên, Khu tự trị dân tộc Hồi Ninh Hạ, Tây Bắc Trung Quốc. Quần thể này là nơi an nghỉ của các vị vua triều đại Tây Hạ (1038-1227), một chế độ lịch sử quan trọng do người Đảng Hạng sáng lập.

Lăng mộ Tây Hạ hiện là di tích khảo cổ lớn nhất, được xếp hạng cao nhất và còn nguyên vẹn nhất từ thời Tây Hạ còn tồn tại cho đến ngày nay. Quần thể lăng mộ này bao gồm 9 lăng mộ vua, 271 lăng mộ phụ, một quần thể di tích kiến trúc rộng 5,03 ha và 32 di tích công trình chống lũ, cùng với hơn 7.100 cấu kiện kiến trúc và hiện vật được chế tác tinh xảo.

Vương Trường Phong, một nhà khảo cổ học đã dành 28 năm để nghiên cứu và làm việc tại di chỉ này, cho biết những phát hiện mới đã mang lại những hiểu biết quý giá về kỹ thuật, nghệ thuật và thành tựu văn hóa tinh xảo của triều đại Tây Hạ. Lăng mộ Hoàng gia Tây Hạ có những đặc điểm độc đáo riêng trong việc chọn hướng đất, quy mô lăng tẩm, kiến trúc lăng mộ, kỹ thuật xây dựng, phong tục tang lễ.

Không chỉ kế thừa phong cách và kỹ thuật xây dựng lăng mộ của các triều đại phong kiến ở Trung Nguyên, lăng mộ Tây Hạ còn kết hợp với truyền thống văn hóa đa dạng của các dân tộc Đảng Hạng, Thổ Phồn, Khiết Đan, Nữ Chân… Đây là minh chứng cho sự đa dạng văn hóa và sự hội nhập trong nền văn minh Trung Quốc.

Lăng mộ Hoàng gia Tây Hạ vẫn giữ được tính xác thực và tính toàn vẹn cho đến ngày nay. Đây là minh chứng độc đáo cho mô hình ‘đa nguyên và hội nhập’ của nền văn minh Trung Quốc và quá trình hình thành một nhà nước đa sắc tộc thống nhất. Do đó, lăng mộ này giữ một vị trí quan trọng và không thể thay thế trong lịch sử văn minh thế giới.

Quảng Ninh tự hào sở hữu Di sản Văn hóa Thế giới thứ hai, mở ra cơ hội và thách thức trong phát triển kinh tế – xã hội. Mới đây, Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc đã được Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO) công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới. Đây là Di sản thế giới thứ hai mà tỉnh Quảng Ninh đồng sở hữu, sau vịnh Hạ Long – quần thể Cát Bà. Sở hữu hai Di sản thế giới, Quảng Ninh không chỉ mở ra những cơ hội mới mà còn phải đối mặt với những thách thức trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ninh, ông Nguyễn Việt Dũng, cho biết rằng việc sở hữu hai Di sản thế giới là một niềm vinh dự to lớn và là cơ hội chiến lược để phát triển kinh tế-xã hội bền vững. Những di sản được UNESCO vinh danh không chỉ góp phần thu hút dòng khách du lịch chất lượng cao mà còn mở ra khả năng hợp tác quốc tế về đầu tư, nghiên cứu, giáo dục và bảo tồn.

Quảng Ninh đang xác định phát triển “kinh tế di sản” là một hướng đi chiến lược trong phát triển kinh tế-xã hội bền vững. Để đạt được mục tiêu này, tỉnh sẽ triển khai các nhóm giải pháp cụ thể như hoàn thiện thể chế quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản trên nguyên tắc bảo tồn nguyên trạng, giữ vững tính xác thực, gắn với phát triển hài hòa và có kiểm soát. Quảng Ninh cũng sẽ đầu tư hạ tầng kết nối vùng di sản theo hướng “mềm hóa”, đảm bảo hài hòa cảnh quan, sinh thái, văn hóa và trải nghiệm.

Mặc dù vậy, tỉnh Quảng Ninh cũng đang đối mặt với những thách thức trong việc quản lý Di sản Thế giới, đặc biệt là di sản liên vùng, liên tỉnh. Thách thức lớn nhất nằm ở ba khía cạnh, bao gồm di sản dạng chuỗi, liên vùng-liên tỉnh đòi hỏi một cơ chế điều phối liên ngành, liên địa phương, vượt qua giới hạn hành chính để bảo tồn một cách đồng bộ. Áp lực phát triển kinh tế-du lịch có thể dẫn đến nguy cơ xâm hại hoặc “thương mại hóa” di sản nếu không kiểm soát tốt.

Trước những thách thức này, tỉnh Quảng Ninh sẽ tập trung nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt là người dân sống trong vùng di sản – yếu tố then chốt. Việc sở hữu hai Di sản thế giới là cơ hội để Quảng Ninh phát triển kinh tế-xã hội một cách bền vững, nhưng cũng đòi hỏi nỗ lực không ngừng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO) đã công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản Văn hóa Thế giới, mở ra một trang mới trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản của tỉnh Quảng Ninh.

Lễ hội truyền thống mùa thu Côn Sơn – Kiếp Bạc năm 2025 sẽ chính thức diễn ra từ ngày 1 đến 11 tháng 10. Điểm nhấn của lễ hội năm nay là chương trình nghệ thuật thực cảnh ‘Uy linh Kiếp Bạc – Côn Sơn’, ứng dụng công nghệ thực tế ảo và ánh sáng để mang lại một trải nghiệm mới mẻ cho người tham dự. Sự kiện này gắn liền với các hoạt động tưởng niệm 725 năm ngày mất của Anh hùng dân tộc Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và 583 năm ngày mất của Anh hùng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi.

Đặc biệt, lễ hội năm nay cũng là dịp để công bố Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản thế giới. Lễ hội sẽ bao gồm các hoạt động chính như lễ tưởng niệm, khai hội mùa thu Côn Sơn – Kiếp Bạc năm 2025, công bố Di sản thế giới và Lễ khai ấn Đức Thánh Trần. Sự kiện này dự kiến sẽ thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương, cũng như vinh dự được đón tiếp đại diện UNESCO, các đại sứ quốc tế, lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ ngành Trung ương và địa phương.

Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc trải rộng trên 3 tỉnh, thành phố gồm Quảng Ninh, Hải Phòng và Bắc Ninh, với 12 điểm di tích. Trong đó, 5 điểm di tích tại thành phố Hải Phòng là những di tích lịch sử, danh thắng tiêu biểu, đang bảo lưu những giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học đặc sắc không chỉ của Việt Nam mà còn mang giá trị nổi bật toàn cầu.

Chương trình nghệ thuật thực cảnh ‘Uy linh Kiếp Bạc – Côn Sơn’ sẽ là một trong những điểm nhấn của lễ hội, với việc ứng dụng công nghệ ánh sáng và thực tế ảo, không gian lễ hội sẽ được mở rộng đến sông Lục Đầu. Sự kiện này hứa hẹn sẽ mang lại một trải nghiệm mới mẻ và thú vị cho người tham dự. Đồng thời, giúp quảng bá những giá trị văn hóa, lịch sử của Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc đến với công chúng quốc tế.

Thông qua lễ hội, địa phương hy vọng sẽ tăng cường quảng bá hình ảnh, vẻ đẹp của Côn Sơn – Kiếp Bạc, cũng như những giá trị văn hóa, lịch sử phong phú của Việt Nam đến với du khách trong và ngoài nước. Từ đó, góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành du lịch, cũng như bảo tồn và phát huy những giá trị di sản văn hóa của dân tộc.

Tỉnh An Giang đã hoàn thành giai đoạn 1 trong quá trình xây dựng hồ sơ đề cử Khu di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê trình UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Để đánh giá và xác định các giá trị nổi bật toàn cầu của khu di tích này, tỉnh An Giang sẽ tổ chức ‘Hội thảo Khoa học Quốc tế tham vấn Giá trị Nổi bật Toàn cầu và tiêu chí đề cử Di sản Thế giới cho Khu di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê’ vào ngày 30/7.

Hội thảo này là một phần quan trọng trong quá trình xây dựng hồ sơ đề cử Di sản Thế giới, nhằm thu thập ý kiến và đánh giá từ các chuyên gia quốc tế và trong nước. Ban Quản lý Di tích Văn hóa Óc Eo đã phối hợp với các đơn vị có chuyên môn tiến hành khảo cổ, xây dựng cơ sở vật chất, bảo quản các hiện vật và xây dựng hồ sơ đề cử.

Đến thời điểm này, tỉnh An Giang đã hoàn thành nhiệm vụ của giai đoạn 1 và đang chuẩn bị cho hội thảo. Ông Nguyễn Khắc Nguyên, Phó Giám đốc Ban Quản lý Di tích Văn hóa Óc Eo, cho biết công tác chuẩn bị hội thảo đã được triển khai chu đáo, với sự hỗ trợ của các sở, ngành liên quan.

Hội thảo sẽ tập trung vào việc làm sáng tỏ hơn giá trị lịch sử, văn hóa và mối quan hệ của đô thị cổ Óc Eo trong giao lưu kinh tế, văn hóa với khu vực và thế giới. Các chuyên gia quốc tế và trong nước sẽ trình bày 15 bài tham luận, trong đó có 4 bài từ các chuyên gia quốc tế.

Ông Lê Trung Hồ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, nhấn mạnh việc tổ chức hội thảo khoa học quốc tế lần này là một bước quan trọng để khẳng định giá trị của Khu di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê. Nếu thực hiện tốt, hội thảo sẽ giúp Óc Eo – Ba Thê có cơ hội trở thành Di sản Văn hóa Thế giới, mở ra tiềm năng phát triển du lịch và trở thành trung tâm nghiên cứu tầm quốc tế của khu vực Tây Nam Bộ.

Quảng Ninh đang tích cực chuẩn bị tổ chức loạt hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch phong phú nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của di sản thế giới Yên Tử. Phường Yên Tử, thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh sẽ là nơi diễn ra nhiều hoạt động thú vị để chào mừng Đại hội Đảng các cấp và sự kiện di tích, danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc, theo thông tin từ UBND tỉnh Quảng Ninh.

Từ nay đến hết năm 2025, phường Yên Tử sẽ phối hợp với các sở, ngành liên quan tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch nhằm bảo tồn, phát huy và lan tỏa giá trị di sản thế giới Yên Tử. Nổi bật nhất là lễ hội ‘Yên Tử – Sắc thu Thiền định’ dự kiến diễn ra vào cuối tháng 9/2025. Trước đó, từ ngày 15/7 đến đầu tháng 9/2025, phường Yên Tử sẽ tổ chức hoạt động chào mừng Đại hội Đảng các cấp, sự kiện di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh là Di sản văn hóa thế giới.

Hoạt động bao gồm phát động cuộc thi sáng tạo biểu trưng (logo) của phường; công bố điểm du lịch Khe Song – Thác Bạc; ra mắt sản phẩm số hóa du lịch; tham quan thực tế ảo VR360 khu di tích lịch sử đền, chùa Hang Son, hang núi Hổ – hang núi Xếp Bằng gắn với các hoạt động kích cầu du lịch năm 2025; tổ chức Giải chạy Ultra trial Yên Tử ‘Khám phá di sản – Lan tỏa tinh hoa’. Những hoạt động này không chỉ góp phần quảng bá giá trị của di sản thế giới Yên Tử mà còn tạo cơ hội để du khách trải nghiệm và khám phá.

Từ tháng 9-12/2025, các hoạt động trọng tâm trong dịp lễ hội ‘Yên Tử – Sắc thu thiền định’ sẽ diễn ra. Đó là các hoạt động như: Sáng tác nghệ thuật về Yên Tử mùa thu; các cuộc thi ảnh ‘Mùa thu Yên Tử’; thi biểu diễn thơ; nhạc về Yên Tử; trưng bày tác phẩm nghệ thuật về Yên Tử; hội thi làm đèn lồng; rước đèn lồng gắn với Tết Trung thu; chương trình nghệ thuật cổ truyền; giao lưu lửa trại; rước đèn Trung thu; kết hợp với rước; thả đèn hoa đăng… Đặc biệt, giải chạy ‘Yên Tử Heritage – Chạm vùng di sản’ dự kiến diễn ra từ ngày 15-16/11 nhằm thu hút hàng nghìn vận động viên đến tham gia và trải nghiệm các hoạt động tại Yên Tử.

Bên cạnh đó, phường Yên Tử tổ chức giới thiệu những nét văn hóa đặc trưng của người Dao Thanh Y phường Yên Tử như: Giao lưu văn nghệ; biểu diễn tái hiện lễ cúng đầu năm người Dao Thanh Y; biểu diễn tái hiện một phần lễ cấp sắc người Dao Thanh Y – Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia… Du khách có cơ hội hòa mình vào nhiều chương trình; hoạt động độc đáo dưới chân núi Yên Tử như: Tour trải nghiệm ‘Bình minh trên đỉnh chùa Đồng’; ‘Hành trình theo dấu chân Phật Hoàng Trần Nhân Tông’; chương trình biểu diễn nghệ thuật ‘Diệu âm Yên Tử sơn’; chương trình âm nhạc ‘Tinh hoa văn hóa Việt’; tour du lịch ‘Huyền thoại Làng Nương’…

Du khách còn được trải nghiệm các trò chơi dân gian; tham quan chợ quê và ẩm thực chay Yên Tử… Tính đến cuối tháng 7/2025, tổng số khách du lịch đến Quảng Ninh là hơn 14,6 triệu lượt; tăng 13% so với cùng kỳ năm 2024; trong đó có hơn 2,6 triệu lượt khách quốc tế. Doanh thu từ du lịch ước đạt 36.700 tỷ đồng. Riêng Khu di tích quốc gia đặc biệt Yên Tử đã đón hơn 7.600 lượt khách tham quan; doanh thu đạt gần 300 tỷ đồng.

Quảng Ninh đặt mục tiêu đón 20 triệu lượt khách du lịch trong năm 2025; trong đó có 4,5 triệu lượt khách quốc tế. Với các hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch đa dạng và phong phú, Quảng Ninh đang kỳ vọng đạt được mục tiêu đề ra và khẳng định vị thế là một trong những điểm đến du lịch hấp dẫn của Việt Nam.

Ngày 9/7 vừa qua, bên lề Hội nghị lần thứ 46 của Ủy ban Di sản Thế giới, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) đã thông qua Quyết định ghi danh Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (tỉnh Quảng Bình, Việt Nam) và Vườn quốc gia Hin Nam Nô (tỉnh Khăm Muộn, Lào) vào Danh sách Di sản Thế giới với tư cách là Di sản thiên nhiên thế giới liên biên giới.

Đây là lần đầu tiên hai quốc gia Việt Nam và Lào cùng hợp tác để ghi danh một Di sản thế giới. Quần thể này bao gồm Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (Việt Nam) và Vườn quốc gia Hin Nam Nô (Lào), với giá trị nổi bật về địa chất, địa mạo và hệ sinh thái. Với việc ghi danh này, UNESCO đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam và Lào trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản.

Trước đó, Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng đã được UNESCO ghi danh vào năm 2003 với tiêu chí về địa chất, địa mạo. Đến năm 2015, di sản này được công nhận bổ sung thêm tiêu chí về hệ sinh thái và đa dạng sinh học.

Việc hình thành Di sản thế giới liên biên giới Phong Nha – Kẻ Bàng và Hin Nam Nô không chỉ thể hiện giá trị bảo tồn mà còn góp phần thắt chặt mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Lào. Đây là cơ hội để hai quốc gia cùng phát huy tiềm năng du lịch, bảo tồn và phát triển bền vững di sản.

Từ nay, hai bên sẽ có cơ hội tăng cường hợp tác trong công tác bảo tồn và quản lý di sản. Sự hợp tác này không chỉ giúp cho việc bảo tồn di sản được hiệu quả hơn mà còn tạo ra nhiều cơ hội cho du lịch, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của cả hai nước.

Xu hướng liên kết giữa các vùng không gian hành chính đang trở thành xu thế tất yếu để tiếp cận và bảo vệ những hệ giá trị thiên nhiên một cách trọn vẹn. Quá khứ, hiện tại và tương lai của loài người luôn gắn bó mật thiết với môi trường và các giá trị tự nhiên.