Bộ phim tài liệu “Xẩm đỏ” – một tác phẩm quý giá về di sản văn hóa, ghi lại hình ảnh nghệ nhân Hà Thị Cầu, người hát xẩm cuối cùng của thế kỷ 20 – hiện đang được hoàn tất thủ tục sang nhượng bản quyền cho tỉnh Ninh Bình. Đạo diễn Lương Đình Dũng, người đứng sau bộ phim này, cho biết ông đang trong quá trình hoàn thiện các thủ tục để chuyển giao bản quyền của bộ phim.

“Xẩm đỏ” được hoàn thành từ năm 2011, nhưng đến nay, chính quyền tỉnh Ninh Bình vẫn bày tỏ mong muốn mua bản quyền để bảo tồn và quảng bá di sản văn hóa này. Quá trình thực hiện bộ phim bắt đầu từ năm 2008 đến 2010, với hơn 1.200 phút quay footage. Sau đó, bộ phim được chỉnh sửa và biên tập lại với thời lượng 68 phút, nhằm giúp khán giả có thể thưởng thức nhiều bài hát hơn từ nghệ nhân Hà Thị Cầu.

Điểm đặc biệt của bộ phim là không sử dụng lời bình, thay vào đó, nghệ nhân Hà Thị Cầu được thể hiện một cách tự nhiên và thoải mái khi hát, như thể đang trò chuyện trực tiếp với khán giả. Đạo diễn Lương Đình Dũng chia sẻ rằng ông muốn lưu giữ lại tất cả những nét văn hóa truyền thống của nghệ nhân Hà Thị Cầu, để lại cho Ninh Bình nói riêng và cho kho tàng nghệ thuật xẩm Việt Nam nói chung.

Bộ phim “Xẩm đỏ” không chỉ là một hình ảnh về nghệ nhân Hà Thị Cầu, mà còn là bức tranh sinh động về miền quê mộc mạc, với chợ quê, hoa gạo, bến đò… ẩn hiện trong tiếng sênh, nhịp phách. Ngoài “Xẩm đỏ”, đạo diễn Lương Đình Dũng cũng từng thực hiện nhiều bộ phim nổi tiếng về nghệ thuật chèo, như “Hề cu Sứt”, “Thầy bói đi chợ”, “Lý trưởng mẹ Đốp”, “Phù thủy sợ ma”, “Thị Màu lên chùa”.

Theo đạo diễn Lương Đình Dũng, cái gốc đi lên và thấm đẫm trong hành trang nghệ thuật vẫn phải từ những tác phẩm văn học, nghệ thuật dân tộc. Ông cho rằng việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa là trách nhiệm quan trọng của những người làm công tác nghệ thuật. Vietnamnet.vn cũng như nhiều cơ quan truyền thông khác đã có những bài viết sâu sắc xoay quanh vấn đề này.

Trong bối cảnh tỉnh Ninh Bình đang tích cực triển khai các chủ trương lớn nhằm tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao hiệu quả quản lý, sự hình thành của phường Tây Hoa Lư đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quá trình sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã. Phường Tây Hoa Lư, với diện tích tự nhiên 84,96 km² và dân số gần 47.000 người, không chỉ trở thành một trong những phường có diện tích lớn nhất tỉnh Ninh Bình mà còn hội tụ nhiều yếu tố đặc biệt về địa lý, nhân văn, văn hóa và lịch sử.

Sự ra đời của phường Tây Hoa Lư là kết quả từ sự hợp nhất của nhiều địa phương giàu bản sắc văn hóa, những nơi mang theo khí thiêng của Cố đô Hoa Lư và nhịp sống mới. Việc hợp nhất này không chỉ giúp tinh gọn bộ máy quản lý mà còn tạo ra một đơn vị hành chính có đủ tiềm năng và thế mạnh để trở thành một điểm tựa quan trọng cho phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Đặc biệt, trong bối cảnh tỉnh Ninh Bình đang tập trung vào việc khai thác tiềm năng, thế mạnh vùng lõi di sản, sự hình thành của phường Tây Hoa Lư cho thấy một bước đi chiến lược để phát triển đô thị di sản thiên niên kỷ và công nghiệp văn hóa.

Với lợi thế về diện tích rộng lớn, phường Tây Hoa Lư sở hữu dư địa phát triển vượt trội. Điều này tạo ra những thuận lợi trong quy hoạch không gian đô thị, bố trí hạ tầng cũng như bảo tồn và khai thác giá trị di sản văn hóa – thiên nhiên phục vụ cho phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Nổi bật trong địa phận của phường là di tích quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư, một trong những di sản văn hóa và lịch sử quan trọng nhất của Việt Nam. Sự hiện diện của di tích này tạo điều kiện thuận lợi cho phường Tây Hoa Lư trong việc phát triển du lịch và bảo tồn di sản văn hóa, từ đó góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của địa phương.

Bản sắc văn hóa đa dạng và phong phú là nền tảng quan trọng cho sự phát triển của phường Tây Hoa Lư. Với đặc điểm được hình thành từ sự hợp nhất của nhiều địa phương có truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời, phường Tây Hoa Lư sở hữu một nền tảng văn hóa đa tầng. Nền văn hóa này là sự giao thoa giữa các giá trị văn hóa dân tộc, tôn giáo và di sản, tạo ra một bức tranh văn hóa đa sắc màu nhưng cũng vô cùng gắn kết. Du lịch, với các điểm nhấn như chùa Bái Đính – một trong những trung tâm Phật giáo lớn nhất Việt Nam, sẽ là thế mạnh quan trọng trong định hướng phát triển kinh tế bền vững của phường Tây Hoa Lư.

Trong định hướng phát triển giai đoạn mới, phường Tây Hoa Lư xác lập rõ nguyên tắc: Bảo tồn di sản không chỉ là trách nhiệm, mà còn là nền tảng chiến lược để kiến tạo tương lai. Mỗi quyết sách kinh tế – xã hội đều đặt di sản vào trung tâm, xem đó là sức mạnh nội lực, là nguồn lực bền vững để xây dựng một đô thị hiện đại, có chiều sâu văn hóa và bản sắc riêng biệt. Với tầm nhìn này, phường Tây Hoa Lư không chỉ hướng tới việc phát triển kinh tế mà còn đặt mục tiêu bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hóa, từ đó tạo ra một mô hình phát triển bền vững và hài hòa cho tương lai.

Thủ đô Hà Nội vừa thông qua một Nghị quyết quan trọng về việc thành lập và phát triển các khu vực thương mại và văn hóa. Đây là một bước tiến mới trong việc tìm kiếm sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo tồn di sản văn hóa, mở ra những cơ hội mới cho cả doanh nghiệp và cộng đồng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa.

Nghị quyết này tạo ra một hành lang pháp lý cho phép thành lập các khu phát triển thương mại và văn hóa tại những vị trí có lợi thế về thương mại và không gian văn hóa. Đặc biệt, các khu vực định hướng phát triển theo mô hình TOD (đô thị định hướng giao thông công cộng) sẽ được ưu tiên. Các khu phát triển này sẽ hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện, tự quản và đảm bảo sự đồng thuận của đa số các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và người dân trong khu vực.

Mục tiêu chính của Nghị quyết là đồng thời bảo tồn di sản văn hóa và phát triển kinh tế, không để việc bảo tồn văn hóa trở nên tách biệt mà song hành với sự phát triển. Hà Nội đặt kỳ vọng vào việc phát triển các khu vực như khu phố cổ, các làng nghề truyền thống, không gian văn hóa gắn liền với di tích lịch sử. Điều này không chỉ tạo điều kiện cho doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân tham gia vào việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản mà còn giúp tăng cường sự phát triển kinh tế thông qua việc khai thác một cách bền vững các nguồn lực văn hóa.

Nhiều doanh nghiệp và chuyên gia đã đánh giá cao Nghị quyết này, coi đây là một bước tiến quan trọng trong việc khơi thông dòng chảy của kinh tế di sản. Họ tin rằng Nghị quyết sẽ tạo ra những cơ hội mới cho cả doanh nghiệp và người dân trong việc tham gia vào chuỗi giá trị kinh tế của di sản văn hóa.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa được những tầm nhìn này, cần có sự phối hợp chặt chẽ và đồng bộ giữa Nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng và giới nghiên cứu. Việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa cần được thực hiện một cách sáng tạo, không chỉ dựa vào ngân sách Nhà nước mà còn cần huy động và tận dụng các nguồn lực từ xã hội.

Di sản văn hóa chỉ thực sự có sức sống khi được tiếp tục kể lại bằng ngôn ngữ mới của thời đại thông qua các sản phẩm dịch vụ, du lịch, sáng tạo nghệ thuật và các hoạt động thương mại mang tính bản địa. Điều này yêu cầu một sự kết hợp đa chiều và có sự tham gia của nhiều bên liên quan.

Tóm lại, Nghị quyết về khu phát triển thương mại và văn hóa mà Hà Nội vừa thông qua đã mở ra một hướng đi mới trong việc đồng thời bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế. Việc triển khai Nghị quyết này đòi hỏi sự hợp tác, nỗ lực và cam kết của tất cả các bên liên quan để đạt được mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ nguồn tài nguyên kinh tế không thể tái tạo.

Với những ai quan tâm , cứ event ới mình .

Ứng Dụng Kỹ Thuật In Rập: Cầu Nối Giữa Quá Khứ Và Hiện Tại

Trong bối cảnh nhiều di tích cổ đang đối mặt với thách thức lớn trong công tác bảo tồn, việc ứng dụng kỹ thuật in rập thủ công đã trở thành một giải pháp sáng tạo và hiệu quả. Tại chùa Keo Hành Thiện, một trong những công trình Phật giáo cổ tiêu biểu của vùng đồng bằng Bắc Bộ, kỹ thuật này đã được sử dụng để lưu giữ lại các chi tiết, hoa văn, họa tiết và chữ khắc trên các bức phù điêu, bia đá và cấu kiện gỗ.

Chùa Keo Hành Thiện, gắn liền với Thiền sư Dương Không Lộ, vị Quốc sư thời Lý, không chỉ là trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng mà còn là nơi chứa đựng kho tàng văn hóa kiến trúc độc đáo. Trải qua hàng trăm năm, nơi đây vẫn bảo lưu được nhiều hạng mục kiến trúc nghệ thuật truyền thống thời Lê – Nguyễn, với hệ thống phù điêu, hoa văn chạm khắc và bia ký có giá trị lịch sử, mỹ thuật đặc biệt.

Tuy nhiên, như nhiều di tích cổ khác, Chùa Keo Hành Thiện cũng đối mặt với những thách thức lớn trong công tác bảo tồn, do tác động của thời gian, môi trường và hoạt động con người. Những chi tiết chạm khắc quý trên bộ khung kiến trúc gỗ như hình linh thú, lân nghê, hoa lá thiêng,… cho đến các mảng chạm trên đá đang đứng trước nguy cơ dần bị bào mòn, xuống cấp.

Trước thực trạng đó, năm 2023, một dự án Số hóa di sản làng Hành Thiện quy mô đã và đang được triển khai tại đây, với sự tham gia của các chuyên gia bảo tồn, các nhà nghiên cứu, kiến trúc sư, nghệ nhân và đội ngũ công nghệ. Dự án không chỉ nhằm mục đích bảo tồn di tích mà còn tạo ra một không gian trải nghiệm văn hóa mới mẻ cho cộng đồng.

Một trong những hoạt động nổi bật của dự án là triển lãm “Hành Thiện 200 năm danh xưng”, tổ chức nhân dịp kỷ niệm hai thế kỷ ngôi làng mang tên Hành Thiện. Triển lãm đã trưng bày nhiều bản rập văn bia cổ, tranh ký họa, tranh ảnh tư liệu gốc về chùa Keo và các sản phẩm văn hóa được hình thành từ tư liệu in rập, thu hút sự quan tâm đặc biệt của người dân địa phương và du khách.

In rập là phương pháp lưu giữ chính xác những chi tiết gốc, đồng thời tạo nên một lối tiếp cận giàu cảm xúc và thẩm mỹ với di sản. Mỗi bản rập thủ công trở thành sợi dây kết nối giữa hiện vật và cộng đồng, giữa nghệ thuật cổ truyền và công nghệ hiện đại.

Không chỉ tại chùa Keo Hành Thiện, kỹ thuật in rập thủ công còn được chuyển thể thành một hoạt động giáo dục, nghệ thuật, truyền cảm hứng đến cộng đồng tại Quần thể Danh thắng Tràng An. Tại đây, du khách có thể tận tay thực hiện một bản in rập truyền thống trên giấy dó, từ khâu pha màu, đặt khuôn, dùng con rập bọc vải và con lăn để in rập tranh.

Qua hoạt động này, không chỉ giúp du khách hiểu hơn về lịch sử, văn hóa và nghệ thuật truyền thống, mà còn tạo ra một không gian trải nghiệm văn hóa mới mẻ, nơi mà di sản trở nên gần gũi và sống động hơn. Mỗi bản in rập đều là “độc bản” bởi mỗi thao tác, mỗi lần chạm mực, mỗi sắc độ màu đều mang dấu ấn cá nhân, ghi lại những khoảnh khắc sáng tạo khác nhau của mỗi người.

Có thể thấy, khi được thiết kế phù hợp, in rập, từ một kỹ thuật bảo tồn khoa học, có thể trở thành phương thức truyền tải, lan tỏa văn hóa sống động, bền vững. Mỗi bản tranh nhỏ là một lát cắt của ký ức văn hóa, góp phần đưa di sản đến gần hơn với đời sống thường nhật. Trải nghiệm bằng tay, hiểu bằng tâm và mang đến những giá trị đích thực, đó là hành trình “chạm tay vào di sản” theo đúng nghĩa.

Nghệ thuật Rô băm, một di sản văn hóa phi vật thể quý giá của người Khmer, đã và đang được gia đình nghệ nhân ưu tú Lâm Thị Hương ở ấp Bưng Chông, xã Tài Văn, tiếp tục bảo tồn và phát huy. Với tinh thần “cha truyền con nối”, đoàn múa Rô băm Bưng Chông đã tồn tại qua 6 thế hệ, từ năm 1933 đến nay.

Nghệ nhân Lâm Thị Hương tâm sự: “Cha mẹ tôi luôn dặn dò phải giữ gìn nghệ thuật này. Tôi rất yêu Rô băm. May mắn là con cháu trong gia đình vẫn tiếp nối nên đoàn mới còn được duy trì đến ngày hôm nay”. Sự tận tâm và đam mê của nghệ nhân Lâm Thị Hương đã giúp giữ gìn và truyền tải nghệ thuật Rô băm đến các thế hệ sau.

Trong những năm qua, các cấp, các ngành đã triển khai nhiều giải pháp bảo tồn Rô băm. Đoàn Rô băm ở Tài Văn đã được Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam tại Hà Nội mời ra phục dựng sân khấu cổ Rô băm, giúp giới thiệu rộng rãi hơn về nghệ thuật này. Đặc biệt, Đề án ‘Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Nghệ thuật Rô băm của người Khmer và Lễ hội Nghinh Ông tại huyện Trần Đề, giai đoạn 2023-2028’ đã được UBND tỉnh Sóc Trăng phê duyệt. Đề án không chỉ hướng đến việc gìn giữ, mà còn khai thác giá trị di sản phục vụ phát triển kinh tế – xã hội bền vững, tạo nền tảng cho phát triển du lịch văn hóa đặc sắc của địa phương.

Dự án 6 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi cũng đã giúp xã Tài Văn thành lập Câu lạc bộ múa Rô băm với 18 thành viên, chủ yếu ở độ tuổi 15-18. Chị Thạch Na Qui, con gái nghệ nhân ưu tú Lâm Thị Hương, hiện là diễn viên của Đoàn Nghệ thuật Khmer Sóc Trăng và là người trực tiếp truyền dạy nghệ thuật múa Rô băm cho các thành viên Câu lạc bộ múa Rô băm xã Tài Văn. “Các bạn trẻ rất yêu thích múa Rô băm nên học rất nhanh và có đam mê thật sự” – chị Na Qui phấn khởi nói.

Ông Thạch Quốc Thái, Trưởng Phòng Văn hóa – Xã hội xã Tài Văn, cho biết nghệ thuật Rô băm đã được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao. Xã sẽ tiếp tục quảng bá loại hình nghệ thuật này, từng bước đưa Câu lạc bộ múa Rô băm tham gia trình diễn tại các sự kiện, lễ hội lớn. Việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật Rô băm không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa của người Khmer, mà còn mở ra những cơ hội phát triển du lịch văn hóa đặc sắc cho địa phương.

Trong thời đại số, việc chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng đã trở thành xu hướng tất yếu để hiện đại hóa công tác bảo tồn, tăng cường khả năng tiếp cận di sản và hội nhập với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới. TS Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, đã chia sẻ quan điểm rằng đã đến lúc các bảo tàng tại Việt Nam cần thiết có một phòng chuyển đổi số để góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn di sản một cách bền vững, thu hút công chúng thế hệ mới và hội nhập quốc tế.

Được biết, việc thành lập phòng chuyển đổi số đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động của các bảo tàng tại Ba Lan, một quốc gia có hệ thống bảo tàng hiện đại và năng động bậc nhất Đông Âu. Phòng chuyển đổi số tại các bảo tàng Ba Lan đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ chuyên biệt, bao gồm: số hóa hiện vật, xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu, đăng tải nội dung lên các nền tảng số, phục vụ cho công tác in ấn, xuất bản, cũng như truyền thông và nghiên cứu.

Một điểm đáng chú ý là tất cả các bảo tàng tại Ba Lan đều được trang bị studio chụp ảnh chuyên nghiệp có diện tích lớn, hệ thống ánh sáng chuẩn bảo tàng và máy ảnh hiện đại với độ phân giải cao. Đây chính là nơi thực hiện việc số hóa chi tiết từng hiện vật, từng tác phẩm nghệ thuật với tiêu chuẩn kỹ thuật cao, đảm bảo tính chân thực và sắc nét khi chuyển sang không gian số.

Sau khi hoàn tất khâu chụp ảnh và xử lý hình ảnh, dữ liệu được cập nhật lên hệ thống nền tảng số và tích hợp vào cơ sở dữ liệu số hóa, đây là quá trình lưu giữ toàn bộ hiện vật, hình ảnh, tư liệu của bảo tàng. Quá trình này là nền tảng quan trọng để chia sẻ hình ảnh các hiện vật đến với các chuyên gia, nhà nghiên cứu, sinh viên và công chúng trong nước và quốc tế.

Vậy nhưng, tại Việt Nam, việc thành lập phòng chuyển đổi số còn chưa được phổ biến. Hầu hết các bảo tàng vẫn vận hành theo mô hình truyền thống và chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Các chuyên gia cho rằng, nếu không có bước nhảy về công nghệ, bảo tàng sẽ tiếp tục lùi lại phía sau, không bắt kịp nhu cầu và tâm lý tiếp cận mới của công chúng.

Một rào cản lớn là hầu hết các bảo tàng tại Việt Nam chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Việc số hóa hiện vật, nếu có, thường được thực hiện rời rạc, dưới dạng các dự án ngắn hạn, thuê ngoài. Điều này khiến dữ liệu thiếu đồng bộ, không bảo mật, khó duy trì và không phát huy được giá trị về lâu dài.

Do đó, việc thành lập một quỹ chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng tại Việt Nam là hết sức cần thiết, nhằm tạo ra nguồn lực ổn định để hỗ trợ các bảo tàng từng bước hình thành phòng chuyển đổi số, triển khai số hóa hiện vật, xây dựng cơ sở dữ liệu và phát triển nền tảng trưng bày số một cách bài bản, bền vững.