Nghệ thuật truyền thống đang đứng trước một thách thức lớn trong việc tìm kiếm thế hệ nghệ sĩ trẻ tài năng để kế thừa và phát huy giá trị di sản nghệ thuật quý báu này. Theo báo cáo của Cục Nghệ thuật biểu diễn vào năm 2024, số lượng diễn viên trong độ tuổi từ 20-25 tại các đơn vị sân khấu trên cả nước chỉ chiếm 5,6%. Điều này đặt ra câu hỏi cấp thiết về việc làm thế nào để giữ gìn và phát triển loại hình nghệ thuật đặc sắc này.
NSƯT Trần Quang Khải, thành viên của Đoàn nghệ thuật Cải lương thuộc Nhà hát sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam, cho biết rằng phần lớn diễn viên của đoàn hiện tại có độ tuổi trên 40, chiếm 64%. Điều này dẫn đến việc các diễn viên lớn tuổi phải hóa trang vào vai diễn trẻ trong nhiều vở diễn. Ông cho rằng tình trạng này ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển và tươi mới của nghệ thuật truyền thống.
Trong nhiều năm qua, trường Đại học Sân khấu Điện ảnh không tuyển sinh các chuyên ngành nghệ thuật truyền thống, dẫn đến tình trạng thiếu vắng nghệ sĩ trẻ trong các bộ môn như Tuồng, Chèo, Cải lương. Các đoàn nghệ thuật truyền thống dù có nhu cầu tuyển nghệ sĩ trẻ nhưng gặp khó khăn do thiếu cơ chế linh hoạt và bị giới hạn bởi chỉ tiêu biên chế. Điều này khiến cho việc kế thừa và phát huy nghệ thuật truyền thống gặp nhiều khó khăn.
NSƯT Nguyễn Thị Lộc Huyền, thành viên của Đoàn nghệ thuật Tuồng thuộc Nhà hát sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam, cũng chia sẻ quan điểm rằng nhiều năm không có sinh viên theo học chuyên ngành Tuồng và nhà trường không mở được lớp đào tạo. Phần lớn diễn viên hiện tại đều đã trên 40, 50 tuổi. Tình trạng này đòi hỏi sự thay đổi trong cách đào tạo và hỗ trợ nghệ sĩ.
NSND Trịnh Thúy Mùi, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, nhận định rằng việc đào tạo một nghệ sĩ sân khấu nghệ thuật truyền thống đòi hỏi thời gian dài và cần có cơ chế hỗ trợ đặc biệt. Hiện nay, việc đào tạo sơ cấp, trung cấp gần như không có, và tuyển sinh cấp đại học khi các tài năng đã 18 tuổi trở lên là quá muộn. Bà cũng nhấn mạnh rằng vấn đề lớn nhất là thiếu cơ chế phù hợp để thu hút người trẻ, mặc dù nhiều người trẻ có năng khiếu và tình yêu với nghệ thuật truyền thống.
NSND Lê Tiến Thọ, Nguyên Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, khẳng định rằng cần có cơ chế đặc thù trong vấn đề đào tạo và hỗ trợ nghệ sĩ sân khấu truyền thống để họ sống được với nghề. Ông cũng nhấn mạnh rằng nếu không có sự hỗ trợ và cơ chế phù hợp, sẽ rất khó để tìm kiếm nghệ sĩ trẻ tài năng cho loại hình nghệ thuật đặc sắc này.
Để giải quyết vấn đề này, cần có sự thay đổi trong cơ chế chính sách và cách thức đào tạo đặc thù cho nghệ thuật truyền thống. Điều này đòi hỏi sự phối hợp và hỗ trợ từ các cơ quan quản lý nhà nước, các cơ sở đào tạo và đơn vị nghệ thuật. Nếu không có sự hỗ trợ và cơ chế phù hợp, di sản nghệ thuật truyền thống có nguy cơ bị mai một trong tương lai.
Trước tình trạng này, nhiều ý kiến cho rằng cần đẩy mạnh hơn nữa công tác đào tạo và bồi dưỡng nghệ sĩ trẻ. Bên cạnh đó, cần có các chính sách thu hút tài năng trẻ và hỗ trợ để họ có thể theo đuổi đam mê với nghệ thuật truyền thống. Đồng thời, việc kêu gọi đầu tư và hỗ trợ từ các nguồn lực xã hội cũng là cần thiết để giúp nghệ thuật truyền thống có thể tiếp tục phát triển trong thời đại mới.
