Hai trường hợp gần đây tại Bệnh viện Đa khoa Ninh Thuận và Bệnh viện Sản – Nhi tỉnh Quảng Ngãi đã được phẫu thuật thành công để loại bỏ búi tóc có trọng lượng lớn trong ổ bụng của hai trẻ nhỏ. Một bé trai 5 tuổi tại Ninh Thuận có búi tóc nặng gần 0,5kg và một bé gái 12 tuổi tại Quảng Ngãi có búi tóc nặng gần 1kg. Các búi tóc này đã gây tắc ruột, viêm loét và các triệu chứng nghiêm trọng khác.
Hội chứng này được biết đến với tên gọi Hội chứng Rapunzel, một hội chứng hiếm gặp, đặc trưng là thói quen ngậm, ăn tóc của chính mình hoặc của người khác. Ở trẻ nhỏ, nhiều trẻ có thói quen tự bứt tóc hoặc nhặt tóc rụng để nếm thử rồi nuốt vào bụng. Tóc vào dạ dày không thể tiêu hoá, tích tụ thành các búi trong ổ bụng, cản trở việc tiêu hoá thức ăn và gây ra những hậu quả nghiêm trọng tới sức khoẻ.
Nguyên nhân của chứng ăn tóc ở trẻ có thể đến từ cả thói quen lẫn các ảnh hưởng tâm lý. Việc ăn tóc có thể xuất phát từ hành vi sờ vào tóc, bứt tóc hoặc gãi đầu dẫn tới tóc rụng. Hành vi này lặp lại nhiều lần tạo thành thói quen, trẻ có thể sẽ vô thức “vò đầu bứt tóc” hoặc thậm chí tự giật đứt tóc để thoả mãn hoặc giảm cảm giác lo âu, căng thẳng. Trẻ mắc hội chứng Rapunzel có thể mắc các chứng rối loạn tâm thần liên quan đến tóc như chứng nhổ tóc (trichotillomania) và chứng ăn tóc (trichophagia). Cả hai chứng rối loạn tâm thần này dẫn tới sự kích thích thần kinh của hành vi tự làm đứt tóc và ăn tóc ở trẻ.
Phụ huynh cần chú ý khi con trẻ có các biểu hiện bất thường như thường xuyên gãi, bứt tóc; da đầu ngày càng mỏng, có các mảng tóc thưa rõ ràng; đau bụng, buồn nôn, khó tiêu, chán ăn do đường tiêu hoá có dị vật chèn ép… Khi nhận thấy con trẻ có các biểu hiện của hội chứng Rapunzel, cha mẹ cần đưa con đến các cơ sở y tế để có các can thiệp y tế kịp thời.
Trẻ cần được chữa trị bằng cả thuốc và các liệu pháp tâm lý sau phẫu thuật. Tuy nhiên, thói quen ăn, nuốt tóc xuất phát từ hành vi nên nếu không được điều trị tâm lý triệt để, trẻ rất dễ tái diễn hành động này. Sự quan tâm và hỗ trợ kịp thời từ gia đình và các chuyên gia y tế là rất quan trọng để giúp trẻ vượt qua hội chứng hiếm gặp này.
