Ngày 17/7 vừa qua, tại Hà Nội, họa sĩ Lê Thiết Cương, một trong những nhân vật hàng đầu của hội họa đương đại Việt Nam, đã ra đi, hưởng thọ 64 tuổi. Sự ra đi đột ngột của ông đã gây nên một làn sóng tiếc thương sâu sắc trong lòng bạn bè thân hữu, giới nghệ sĩ và những người yêu mến nghệ thuật.
Lê Thiết Cương là một cái tên không còn xa lạ trong làng nghệ thuật Việt Nam. Ông là một người có cuộc sống tài hoa và phóng khoáng, luôn mang trong mình một tinh thần lạc quan và niềm đam mê cháy bỏng đối với nghệ thuật. Cuộc đời riêng tư của ông có nhiều gập ghềnh, nhưng tình yêu nghệ thuật và sự hào phóng trong tâm hồn luôn là điểm tựa giúp ông vượt qua mọi thử thách. Ông là tri kỷ của nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu, diễn viên, hoa hậu… và đã biến căn nhà số 39 Lý Quốc Sư (Hà Nội) thành một điểm hẹn quen thuộc của văn nghệ sĩ cả nước.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, một người bạn thân thiết của Lê Thiết Cương, đã hồi tưởng lại giây phút tiễn biệt ông với sự nghẹn ngào: “Khi mấy anh em chúng tôi vào bệnh viện, Cương nói: Cầm tay tôi đi. Tôi cầm tay Cương và biết đó là lần cuối. Dù các bác sĩ không thể can thiệp gì thêm, Cương vẫn nhất quyết ở lại bệnh viện với hy vọng mong manh. Cương không đầu hàng, vẫn kiên cường đối mặt với lằn ranh sinh tử, đúng như tính cách bền bỉ, bất khuất đã theo anh suốt cuộc đời.”
Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn gọi sự ra đi của Lê Thiết Cương là “Lê Thiết Cương trở về miền tối giản của riêng mình”. Theo anh, từ tranh sơn dầu đến sơn mài, Lê Thiết Cương đã giữ vững phong cách riêng của mình – kết hợp chất liệu truyền thống, kỹ thuật truyền thống, nhưng tạo hình hiện đại, nghiêng về đồ họa, với những mảng phẳng và đậm nhạt sâu sắc. Sự nghiệp nghệ thuật của ông là một hành trình nghiêm khắc và cao độ, với những lời tâm sự chân thành: “Một đời làm nghệ thuật vẽ được mấy tranh đẹp, nhầm lẫn, sai lầm, mò mẫm là chính, hoang mang, ảo tưởng là chính… Nhưng đó là cuộc sống – có hay có dở, có thăng có trầm và nghệ thuật cũng sinh động như vậy”.
Người nghệ sĩ tài hoa Lê Thiết Cương đã lặng lẽ rời khỏi thế gian, nhưng như nhà thơ Hữu Việt mượn lời Gabriel García Márquez để nói: “Người ta không chết khi trái tim ngừng đập, mà là khi bị lãng quên”. Lê Thiết Cương sẽ không bị lãng quên. Ông sẽ tiếp tục sống, qua những bức tranh, câu chữ, buổi trò chuyện nghệ thuật và trong ký ức của những người ở lại. Tác động của ông đối với nền nghệ thuật Việt Nam sẽ mãi là một nguồn cảm hứng cho các thế hệ nghệ sĩ và công chúng yêu nghệ thuật sau này.
