Mới đây, vụ việc Công ty TNHH Tổ chức sự kiện An Phát Đạt (Hà Tĩnh) bị xử phạt 25 triệu đồng vì mời nhân vật mạng Thông ‘Soái Ca’ biểu diễn trong chương trình ca nhạc đã gây nên nhiều tranh cãi về giới hạn giữa nghệ thuật và sự câu khách rẻ tiền. Sự việc này không chỉ đơn thuần là một vụ vi phạm hành chính mà còn đóng vai trò là hồi chuông cảnh tỉnh về xu hướng lệch chuẩn văn hóa đang âm thầm len lỏi vào đời sống nghệ thuật biểu diễn tại Việt Nam.
Chương trình ‘Âm vang Sông La’ được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) Hà Tĩnh cấp phép với 10 tiết mục dự kiến. Tuy nhiên, đơn vị tổ chức đã tự ý mời hai hiện tượng mạng, trong đó có Thông ‘Soái Ca’, để giao lưu và biểu diễn ba ca khúc không nằm trong kịch bản ban đầu. Lý do được đưa ra là để tăng sự thu hút đối với khán giả. Sự lựa chọn này đã phản ánh một thực tế đáng lo ngại: nhiều đơn vị đang xem sân khấu nghệ thuật – vốn dĩ là không gian để giới thiệu tác phẩm và tôn vinh giá trị thẩm mỹ – như là nơi để chạy theo trào lưu, lấy sự hiếu kỳ và giải trí tầm thường để thay thế cho các tiêu chí nghệ thuật.
Hiện tượng ‘bắt trend’ bằng nhân vật mạng để câu kéo khán giả là một con dao hai lưỡi. Khi sân khấu đánh mất đi tiêu chí nghệ thuật, không chỉ uy tín của đơn vị tổ chức bị ảnh hưởng mà còn kéo theo sự suy giảm trong gu thưởng thức của công chúng, đặc biệt là giới trẻ. Mạng xã hội đã tạo ra những nhân vật có lượng theo dõi lớn, và không ít người trong số họ trở nên nổi tiếng nhờ vào ngoại hình độc đáo, những hành vi gây cười, hoặc phát ngôn ngôn tình sến sẩm…, hơn là nhờ vào tài năng thực sự.
Thông ‘Soái Ca’ là một ví dụ điển hình. Khi những nhân vật như vậy được đưa lên sân khấu chính thống mà không có sự chọn lọc kỹ lưỡng, điều được truyền tải vào nhận thức của giới trẻ không còn là giá trị của nghệ thuật mà chỉ là sự tò mò và giải trí đơn thuần. Từ đó, giá trị ảo bắt đầu lấn át giá trị thật, và các chuẩn mực về tài năng và cống hiến bị thay thế bằng độ ‘hot’ hay mức độ được quan tâm trên mạng xã hội. Đây chính là nguy cơ làm méo mó thẩm mỹ của công chúng và tạo ra một ‘văn hóa ăn liền’, nơi mà mọi thứ đều được quyết định bởi lượng tương tác thay vì chất lượng nghệ thuật.
Quyết định xử phạt Công ty TNHH Tổ chức sự kiện An Phát Đạt đã cho thấy cơ quan quản lý đã có sự can thiệp kịp thời, xác định rõ ràng ranh giới pháp lý. Tuy nhiên, câu chuyện không dừng lại ở một biên bản xử phạt. Nó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải rà soát lại cơ chế quản lý và nâng cao vai trò giám tuyển nghệ thuật. Trách nhiệm không chỉ thuộc về các doanh nghiệp tổ chức sự kiện mà còn là của ngành văn hóa, của cộng đồng nghệ sĩ, và cả khán giả.
Trong bối cảnh mạng xã hội đang chi phối mạnh mẽ hành vi giải trí của công chúng, nghệ thuật biểu diễn cần có một hàng rào chất lượng nghiêm ngặt. Mặc dù không phủ nhận sức hút của các nhân vật mạng, nhưng cần đặt họ đúng vị trí, đúng không gian và đúng mục đích. Một chương trình nghệ thuật, đặc biệt là những chương trình do cơ quan quản lý cấp phép, phải bảo đảm các tiêu chí về chất lượng nội dung, thẩm mỹ và tính định hướng.
Sân khấu nghệ thuật là nơi nuôi dưỡng tâm hồn con người, chứ không phải là sàn diễn cho những trò giải trí gây cười nhất thời. Vụ việc tại Hà Tĩnh cần được nhìn nhận như một lời cảnh báo: nếu không kịp thời điều chỉnh, chúng ta sẽ phải chứng kiến sự xuống cấp trong đời sống văn hóa, nơi mà ‘hiện tượng mạng’ chiếm chỗ của những nghệ sĩ đích thực.
