Nghề biên kịch trong thời đại công nghệ số đang đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro. Sự phát triển của công nghệ đã mang lại nhiều cơ hội mới, nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức đáng kể cho các nhà biên kịch. Hiện nay, hầu hết các nhà biên kịch hoạt động độc lập hoặc theo nhóm, điều này dẫn đến những bất cập và rủi ro nghề.
Một trong những rủi ro lớn nhất mà các nhà biên kịch đang phải đối mặt là việc ‘đầu ra’ của tác phẩm không được đảm bảo. Nhiều nhà biên kịch trẻ gặp phải tình huống viết kịch bản nhưng không nhận được thù lao do dự án bị dừng vì các lý do khách quan như kinh phí, diễn viên hoặc thay đổi nhà đầu tư. Điều này không chỉ gây ra khó khăn về mặt tài chính mà còn ảnh hưởng đến tinh thần và động lực sáng tạo của các nhà biên kịch.
Không chỉ vậy, việc bị ‘ăn chặn’ ý tưởng cũng là một rủi ro mà các nhà biên kịch phải đối mặt. Nhà biên kịch Vũ Liêm chia sẻ rằng nghề biên kịch có sự rủi ro tương đối cao vì không có được ‘đầu ra’ đảm bảo cho tác phẩm nếu các nhà biên kịch hoạt động độc lập. Ngoài ra, khi đã quá tâm huyết dồn sức cho kịch bản để rồi không được hiện thực hóa lên phim thì đó là một cảm giác hụt hẫng rất lớn.
Bên cạnh đó, việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở nên phổ biến trong sáng tạo nghệ thuật, đòi hỏi các nhà biên kịch phải thức thời. Tuy nhiên, AI cũng là một mối nguy tiềm tàng đối với nghề biên kịch. AI có thể nâng cao năng suất lao động, nhưng nó cũng có thể thay thế các nhà biên kịch nếu họ không cập nhật và thích ứng. Nhà biên kịch Phạm Đình Hải cho rằng với biên kịch lớn tuổi, công nghệ luôn là rào cản; còn với biên kịch trẻ, công nghệ AI rõ ràng hỗ trợ cho việc viết kịch bản rất nhiều. Tuy nhiên, về lâu dài, AI lại là mối nguy tiềm tàng.
Vì AI nâng cao năng suất lao động, có khi lên gấp đôi, gấp ba lần nên nhu cầu biên kịch sẽ giảm xuống. Điều này đòi hỏi các nhà biên kịch phải tìm cách thích ứng và cạnh tranh với AI. Ông Nguyễn Cao Tùng, một nhà biên kịch và sản xuất phim giàu kinh nghiệm, cho rằng AI là một công cụ hiệu quả cho nhà biên kịch, chứ không hề thách thức công việc của họ. Không ai có thể thay thế nhà biên kịch trong việc định hình ý tưởng chính và sáng tạo.
AI có thể giúp triển khai những phần việc chi tiết trong tính cách nhân vật, đường dây câu chuyện hay từng phân đoạn. Tuy nhiên, ông Tùng cũng nhấn mạnh rằng các nhà biên kịch giờ không chỉ cạnh tranh với nhau, mà còn với ‘máy’ bởi AI có thể tạo ra nhiều kịch bản trong tích tắc và đòi hỏi biên kịch phải thích ứng liên tục. Ai không cập nhật sẽ tụt hậu.
Để tồn tại và phát triển trong thời đại công nghệ số, các nhà biên kịch cần phải không ngừng học hỏi, cập nhật kiến thức và kỹ năng để có thể cạnh tranh với AI. Họ cần phải biết cách tận dụng AI như một công cụ hỗ trợ cho công việc sáng tạo của mình, thay vì để nó thay thế mình.
Chỉ khi có sự chuẩn bị tốt và khả năng thích ứng cao, các nhà biên kịch mới có thể vượt qua những thách thức và rủi ro trong nghề, đồng thời tạo ra những tác phẩm chất lượng cao, đáp ứng được nhu cầu của khán giả và thị trường.
