Múa trống Chhay-dăm, một loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống của người Khmer tại xã Ô Lâm, tỉnh An Giang, vừa được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia. Loại hình nghệ thuật này không chỉ đặc trưng cho cộng đồng Khmer tại vùng bảy núi An Giang mà còn mang ý nghĩa lịch sử và tâm linh đặc biệt với người dân địa phương.
Múa trống Chhay-dăm là một phần không thể thiếu trong văn hóa dân gian của người Khmer, thể hiện sự tôn vinh các vị anh hùng và chiến binh dũng cảm. Các vũ điệu của loại hình nghệ thuật này thường kể về những trận đánh của chiến binh Khmer, những vị thần và các sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước. Qua đó, người dân thể hiện lòng biết ơn và sự kính trọng đối với những người đã góp phần xây dựng và bảo vệ quê hương.
Loại hình nghệ thuật này thường được biểu diễn trong các ngày lễ hội quan trọng như Tết Chol Chnam Thmay, lễ Dolta, Ook om bok, cũng như trong các dịp thu hoạch mùa màng bội thu và các liên hoan văn hóa – nghệ thuật. Để tạo nên một màn biểu diễn ấn tượng, người biểu diễn phải sử dụng trống Chhay-dăm – một loại trống bịt da một mặt, với tang trống làm bằng thân cau già đục rỗng ruột.
Để thực hiện các động tác trong bài múa, người múa phải có sức khỏe và sự dẻo dai, đồng thời biết cách khéo léo kết hợp hài hòa giữa tiết tấu của trống với điệu bộ hình thể. Một màn biểu diễn múa trống Chhay-dăm thường dùng từ 4-6 trống, cùng với 2 cái cuôl (chiêng) và chul (chum chọe) và krap (gõ sênh). Sự phối hợp nhịp nhàng giữa âm thanh và động tác tạo nên một bức tranh văn hóa sống động và đầy màu sắc.
Ông Chau Rine, một nghệ nhân có nhiều kinh nghiệm trong việc biểu diễn múa trống Chhay-dăm, chia sẻ rằng muốn chơi được trống Chhay-dăm thì phải có sự đam mê và nắm được kỹ thuật đánh trống đúng nhịp. Tiết tấu trong bài biểu diễn thay đổi liên tục, khi nhanh, khi chậm, nên nhịp trống cũng phải thay đổi theo. Điều này đòi hỏi người biểu diễn phải có kỹ năng và kinh nghiệm để có thể thể hiện được hết sức sống của loại hình nghệ thuật này.
Hiện nay, xã Ô Lâm đã có 4 đội trống tại các chùa trong xã, hoạt động nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể múa trống Chhay-dăm. Tỉnh An Giang đã khuyến khích đẩy mạnh công tác truyền dạy, tạo không gian trình diễn di sản múa trống Chhay-dăm tại các sự kiện trong và ngoài tỉnh. Qua đó, tỉnh hy vọng sẽ tiếp tục giữ gìn và phát triển loại hình nghệ thuật độc đáo này.
Việc duy trì và phát triển múa trống Chhay-dăm không chỉ góp phần bảo tồn văn hóa của người Khmer mà còn tạo ra sức hút du lịch và thúc đẩy phát triển kinh tế, góp phần tăng thêm nguồn thu nhập cho người dân địa phương. Đồng thời, nó cũng giúp tăng cường nhận thức của người dân về giá trị lịch sử và văn hóa của An Giang, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của địa phương.
